निम्नलिखितगद्यांशद्वयं पठित्वा प्रश्नान् उत्तरत
(क) समाजे नूतनानां विचाराणां स्वीकारे प्रायः सामान्यजनाः काठिन्यमनुभवन्ति। भारतीयज्योति:शास्त्रे तथैव आर्यभटस्यापि विरोधः अभवत्। तस्य सिद्धान्ताः उपेक्षिताः।’
एकपदेन उत्तरत
कस्य सिद्धान्ताः उपेक्षिता:?
निम्नलिखितगद्यांशद्वयं पठित्वा प्रश्नान् उत्तरत
(क) समाजे नूतनानां विचाराणां स्वीकारे प्रायः सामान्यजनाः काठिन्यमनुभवन्ति। भारतीयज्योति:शास्त्रे तथैव आर्यभटस्यापि विरोधः अभवत्। तस्य सिद्धान्ताः उपेक्षिताः।’
‘नवीनानां’ इत्यर्थे किं पदं प्रयुक्तं?
1 Crore+ students have signed up on EduRev. Have you? Download the App |
निम्नलिखितगद्यांशद्वयं पठित्वा प्रश्नान् उत्तरत
(क) समाजे नूतनानां विचाराणां स्वीकारे प्रायः सामान्यजनाः काठिन्यमनुभवन्ति। भारतीयज्योति:शास्त्रे तथैव आर्यभटस्यापि विरोधः अभवत्। तस्य सिद्धान्ताः उपेक्षिताः।’
(ख) ग्रन्थोऽयं तेन त्रयोविंशतितमे वयसि विरचितः। ऐतिहासिकस्रोतोभिः ज्ञायते यत् पाटलिपुत्रं निकषा आर्यभटस्य वेधशाला आसीत्। अनेन इदम् अनुमीयते यत् तस्य कर्मभूमिः पाटलिपुत्रमेव आसीत्।
पाटलिपुत्रम् कस्य कर्मभूमिः आसीत्?
(ख) ग्रन्थोऽयं तेन त्रयोविंशतितमे वयसि विरचितः। ऐतिहासिकस्रोतोभिः ज्ञायते यत् पाटलिपुत्रं निकषा आर्यभटस्य वेधशाला आसीत्। अनेन इदम् अनुमीयते यत् तस्य कर्मभूमिः पाटलिपुत्रमेव आसीत्।
‘वयसि’ अस्मिन् पदे का विभक्तिः किं वचनं च?
(ख) ग्रन्थोऽयं तेन त्रयोविंशतितमे वयसि विरचितः। ऐतिहासिकस्रोतोभिः ज्ञायते यत् पाटलिपुत्रं निकषा आर्यभटस्य वेधशाला आसीत्। अनेन इदम् अनुमीयते यत् तस्य कर्मभूमिः पाटलिपुत्रमेव आसीत्।
‘समीपं’ इत्यस्य पर्यायपदं गद्यांशे किं प्रयुक्तं?
रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
भारतस्य प्रथमोपग्रहस्य नाम आर्यभटः अस्ति?
अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा निर्देशानुसारं प्रश्नान् उत्तरत
476 तमे ख्रिस्ताब्दे आर्यभटः जन्म लब्धवानिति तेनैव विरचिते ‘आर्यभटीयम्’ इत्यस्मिन् ग्रन्थे उल्लिखितम्। ग्रन्थोऽयं तेन त्रयोविंशतितमे वयसि विरचितः। ऐतिहासिकस्रोतोभिः ज्ञायते यत् पाटलिपुत्रं निकषा आर्यभटस्य वेधशाला आसीत्।
लब्धवान्’ इत्यस्मिन् पदे कः प्रत्ययः?
अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा निर्देशानुसारं प्रश्नान् उत्तरत
476 तमे ख्रिस्ताब्दे आर्यभटः जन्म लब्धवानिति तेनैव विरचिते ‘आर्यभटीयम्’ इत्यस्मिन् ग्रन्थे उल्लिखितम्। ग्रन्थोऽयं तेन त्रयोविंशतितमे वयसि विरचितः। ऐतिहासिकस्रोतोभिः ज्ञायते यत् पाटलिपुत्रं निकषा आर्यभटस्य वेधशाला आसीत्।
विरचितः’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
अधोलिखितेषु भावार्थेषु समुचितभावार्थं लिखत-
(क) पृथिव्याम् अवस्थितः मानवः पृथिवीं स्थिराम् अनुभवति।
भावार्थाः
अधोलिखितवाक्येषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
आर्यभटस्य अपि विरोधः अभवत्।
अधोलिखितवाक्येषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
सूर्योऽचलः पृथिवी च चला।
अधोलिखितवाक्येषु स्थूलपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत
सूर्यः पूर्वदिशायाम् उदेति।
14 videos|80 docs|27 tests
|
14 videos|80 docs|27 tests
|