अभ्यास - भारतीवसन्तगीति: | NCERT Solution | संस्कृत कक्षा 9 (Sanskrit Class 9) PDF Download

प्रश्न 1: एकपदेन उत्तरं लिखत –
(क) कवि: कां सम्बोधयति ?
उत्तर: वाणी।

(ख) कवि: वाणीं कां वादयितुं प्रार्थयति ?
उत्तर: वीणाम् ।

(ग) कीदृशीं वीणांं निनादयितुं प्रार्थयाति ?
उत्तर: नवीनाम् ।

(घ) गितिंं कथं गातु कथयति ?
उत्तर: मृदुंं ।

(ङ) सरसा: रसाला: कदा लसन्ति ?
उत्तर: वसन्ते (वसन्तसमये)

प्रश्न 2: पूर्णवाक्येन उत्तरं लिखत ।
(क) कवि: वाणींं किं कथयति ?
उत्तर: कवि: वाणींं कथयति यत् अयि वाणि। नवीनाम् वीणांं निनादय। ललित-निति-लीनाम् मृदुुुंं गाय ।

(ख) वसन्ते किंं भवति ?
उत्तर: वसन्ते मधुर-मञ्जरी-पिञ्जरी-भूत-माला: सरसा: रसाला: लसन्ति। ललित-कोकिला-काकलीनाम् कलापा:।

(ग) सलिलं तव वीणामाकर्ण्य कथम् उच्चलेत् ?
उत्तर: सलिलं तव वीणामाकर्ण्य लतानां निनान्तं सुमं शांतिशीलम् चलते् नदीनां कान्तसलिलं सलीलम् उच्चलेत्।

(घ) कवि: भगवतीं भारतीं कस्या: तीरे मधुमाधवीनां नतां पङिक्म् अवलोक्य वीणांं वादयितुं कथयति ?
उत्तर: कवि: भगवतीं भारतीं कालिन्दात्मजाया: सवानीतीरे मधुमाधवीनां नतां पङिक्म् अवलोक्य वीणांं वादयितुं कथयति।

प्रश्न 3: ‘क’ स्तंभे पदानि ‘ख’ स्तंभे तेषांं पर्यायपदानि दत्रानि। तानि चित्वा पदानां समक्षे  लिखत ।

उत्तर:


प्रश्न 4: अधोलिखित पदानि प्रयुज्य संस्कृत भाषया वाक्यरचनांं कुरुत –
उत्तर: (क) निनादय – अयि वाणी। नवीनाम् वीणाम् निनादय।
(ख) मन्दमन्दम् – प्रातः मन्दमन्दम् पवन: वहति।
(ग) मारुत: – शुद्ध: मारुत: वहति।
(घ) सलिलम् – सलिलम् स्वच्छम् पानीयम्।
(ङ) सुमन: – उद्याने सुमन: विकसति।

प्रश्न 5: प्रथमश्लोकस्य आशयं हिन्दी भाषया आङ्गल भाषया वा लिखत –
उत्तर: प्रथमश्लोकस्य आशयं – हे वाणी (सरस्वती)। नवीन वीणा बजाओ सुन्दर नीतियुक्त मधुर गीत गाओ।

प्रश्न 6: अधोलिखितपदानां विलोमपदानि लिखत –
उत्तर: (क) कठोरम् – कोमलम् ।
(ख) कटु – मधुरम् ।
(ग) शीघ्रम – शनै: शनै:।
(घ) प्राचीनम् – नवीनाम्।
(ङ) नीरस: – सरस:।