शब्दपरिचयः 1 NCERT Solutions | संस्कृत कक्षा 6 (Sanskrit Class 6) PDF Download

Page No. 3

Q1. (क) उच्चारणं कुरुत।

Ans: नोटः इस प्रश्न का उत्तर विद्यार्थियों को स्वयं बोलकर करना है। अतः विद्यार्थी इन्हें स्वयं पढ़कर बोले।

(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
कृषकः
वृषभः

भल्लूकः
मण्डूकः
कपोतः
पर्यङ्कः
दूरभाषः
काकः
सौचिकः
Ans: नोटः इस प्रश्न का उत्तर विद्यार्थियों को स्वयं बोलकर करना है। अतः विद्यार्थी इन्हें स्वयं पढ़कर बोले।

Page No. 4

Q.2. (क) वर्णसंयोजनेन पदं लिखत-
यथा - च् + अ + ष् + अ + क् + अः =
स् + औ + च् + इ + क् + अः =  
श् + उ + न् + अ + क् + औ =
ध् + आ + व् + अ + त् + अः =
व् + ऋ + द् + ध् + आः =
ग् + आ + य्+ अ + न् + त् + इ =
Ans: 
स् + औ + च् + इ + क् + अः =
श् + उ + न् + अ + क् + औ =
ध् + आ + व् + अ + त् + अः =
व् + ऋ + द् + ध् + आः =
ग् + आ + य्+ अ + न् + त् + इ =

(ख) पदानां वर्णविच्छेदं प्रदर्शयत-
यथा = ल्+अ+घ्+उः
सीव्यति = ..................................
वर्णाः = ..................................
कुक्कुरौ = ..................................
मयूराः = ..................................
बालकः = ..................................
Ans: 
सीव्यति = स् + ई + व् + य् + त् + इ
वर्णाः = व् + अ + र् + ण् + आः
कुक्कुरौ = क् + उ + क् + क् + उ + र् + औ
मयूराः = म् + अ + य् + ऊ + र् + आः
बालकः = ब् + आ + ल् + क् + अः

Page No. 5

Q3. उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा-
Example: चषकः    चषकौ    चषकाः

Ans:

Q4. चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-
 .....
 .....
 .....
 .....
 .....
 .....
Ans: 
गजः
काकः
 चन्द्रः
तालः
 ऋक्षः
 बिडालः

Page No. 6

Q5. चित्रं दृष्टवा उत्तरं लिखत-
यथा - बालकः किं करोति?
बालकः पठति।

(क) अश्वौ किं कुरुतः?

Ans: अश्वौ धावतः।

(ख) कुक्कुराः किं कुर्वन्ति?

Ans: कुक्कुराः बुक्कन्ति।    

(ग) छात्रौ किं कुरुतः?

Ans: छात्रौ गायतः।    

(घ) कृषकः किं करोति?

Ans: कृषकः क्षेत्र कर्षति।

(ङ) गजौ किं कुरुतः?

Ans: गजौ चलतः

Page No. 7

Q6. पदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-

Ans:

Page No. 8

Q7. मञ्जूषातः पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
नृत्यन्ति, गर्जतः, धावति, चलतः, फलन्ति, खादति
(क) मयूराः ................।    
(ख) गजौ ..................।   
(ग) वृक्षाः ..................।
(घ) सिंहौ .....................।
(ङ) वानरः ....................।
(च) अश्वः .....................।
Ans:  
(क) मयूराः नृत्यन्ति।    
(ख) गजौ चलतः।    
(ग) वृक्षाः फलन्ति।   
(घ) सिंहौ गर्जतः।
(ङ) वानरः खादति। 
(च) अश्वः धावति।

Q8. सः, तौ, ते इत्येतेभ्यः उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा-  अश्वः धावति। – सः धावति।
(क) गजाः चलन्ति।  –  ................ चलन्तिः।
(ख) छात्रौ पठतः।  –  ................. पठतः।  
(ग) वानराः क्रीडन्ति। – ................ क्रीडन्ति।
(घ) गायकः गायति। –  ................ गायति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति।  – ................ नृत्यन्ति।
Ans:
(क) गजाः चलन्ति। –  ते चलन्तिः।
(ख) छात्रौ पठतः।  – तौ पठतः।  
(ग) वानराः क्रीडन्ति।  – ते क्रीडन्ति।
(घ) गायकः गायति।  –  सः गायति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति।  – ते नृत्यन्ति।