शब्द परिचयः 3 NCERT Solutions | संस्कृत कक्षा 6 (Sanskrit Class 6) PDF Download

Page No - 18

प्रश्न 1: (क) उच्चारणं कुरुत।
उत्तरम्‌: छात्र स्वयं उच्चारण करें। ये सभी शब्द नपुंसकलिङ्ग हैं।

(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।
उत्तरम्‌: छात्र चित्रों को देखकर पदों का उच्चारण करें। उच्चारण करते समय चित्र की ओर ध्यान दें ताकि पद का अर्थ याद रहे। उच्चारण शुद्ध हो। प्रत्येक पद का उच्चारण यदि दो बार करें, तो लाभ होगा। सभी नपुंसकलिङ्ग पद हैं।

Page No - 19

प्रश्न 2: (क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत-
यथा- प् + अ + र् + ण् + अ + म् =
ख् + अ + न् + इ + त् + र् + अ + म् =
प् + उ + र् + आ + ण् + आ + न् + इ =
प् + ओ + ष् + अ + क् + आ + ण् + इ =
क् + अ + ङ् + क् + अ + त् + अ + म् =
उत्तरम्‌: 
ख् + अ + न् + इ + त् + र् + अ + म् =
प् + उ + र् + आ + ण् + आ + न् + इ =
प् + ओ + ष् + अ + क् + आ + ण् + इ =
क् + अ + ङ् + क् + अ + त् + अ + म् =

(ख) अधोलिखितानां पदानां वर्णविच्छेदं कृरुत-
यथा-  व्यजनम्    =    व् + य् + अ + ज् + अ + न् + अ + म्
पुस्तकम् = .....
भित्तिकम् =  .....
नूतनानि = .....
वातायनम् = .....
उपनेत्रम् = .....
उत्तरम्‌: 
पुस्तकम् = प् + उ + स् + त् + अ + क् + अ + म्
भित्तिकम् = भ् + इ + त् + त् + इ + क् + अ + म्
नूतनानि = न् + ऊ + त् + अ + न् + आ + न् + इ
वातायनम् = व् + आ + त् + आ + य् + अ + न् + अ + म्
उपनेत्रम् = उ + प् + अ + न + ए + त् + र् + अ + म्

Page No - 20

प्रश्न 3: चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-
उत्तरम्‌: (क) आम्रम्
(ख) पर्णम्
(ग) व्यजनम्
(घ) करवस्त्रम्
(ङ) सूत्रम्
(च) छत्रम्

Page No - 21

प्रश्न 4: चित्रं दृष्ट्वा उत्तरं लिखत-
(क) किं पतति?

उत्तरम्‌: फलम् पतति।

(ख) मयूरौ किं कुरुतः।

उत्तरम्‌: मयूरौ नृत्यतः।

(ग) एते के स्तः?

उत्तरम्‌: एते क्रीडनके स्तः।

(घ) बालिकाः किं कुर्वन्ति?

उत्तरम्‌: बालिकाः पठन्ति।

(ङ) कानि विकसन्ति?

उत्तरम्‌: पुष्पाणि विकसन्ति।

Page No - 22

प्रश्न 5: निर्देशानुसारं वाक्यानि रचयत −
यथा- एतत् पतति। (बहुवचने) – एतानि पतन्ति।
(क) एते पर्णे स्तः। (बहुवचने) – .....
(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने)  – .....
(ग) एतानि यानानि। (द्विवचने) – .....
(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने) – .....
(ङ) नारिकेलं पतति। (द्विवचने) – .....
उत्तरम्‌: 
(क) एते पर्णे स्तः। (बहुवचने) – एतानि पर्णानि सन्ति।
(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने) – मयूराः नृत्यन्ति।
(ग) एतानि यानानि। (द्विवचने) – एते यानम्।
(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने) – छात्राः लिखन्ति।
(ङ) नारिकेलं पतति। (द्विवचने) – नारिकेले पततः

प्रश्न 6: उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-

उत्तरम्‌: