संवादलेखनम् तथा अनुच्छेद लेखनम् - अनुप्रयुक्त-व्याकरणम् ,कक्षा - 8 | संस्कृत कक्षा 8 (Sanskrit Class 8) PDF Download

संवाद-पूर्ति

मञ्जूषायाम् दत्तानाम् पदानां साहायतया अधोदत्तान् संवादान् पूरयत–(मञ्जूषा में दिए गए शब्दों की सहायता से नीचे दिए गए संवाद को पूरे कीजिए–)

उदाहरणम्—    
1.
अभिनव:    —    मित्र, कि त्वम् ........................ पश्यसि?
अरुण:    —    नहि, अहम् त्वया सह ........................ वार्तां करोमि।
अभिनव:    —    अलम् ........................। कि त्वम् क्रिकेट्-प्रतियोगिताम् अपश्य:?
अरुण:    —    आम्, अहम् ........................ एव पश्यामि।
अभिनव:    —    अद्य खेल: अतीव ........................ वर्तते। कस्य ........................ भविष्यति, भारतस्य वा ........................ वा?
अरुण:    —    विजय: कस्य भविष्यति इति कोऽपि न जानाति। अहं तु ........................ आनन्दम् अनुभवामि।     

उत्तरम् - दूरदर्शनम्, दूरभाषेण, उपहासेन, क्रिकेट-खेलम्, रोचकः विजयः पाकिस्तानस्य, खेलस्य।

2.
माता    —    ........................, त्वम् कुत्र गच्छसि?    
पुत्र:    —    मात:, अहम् ........................ गच्छामि।
माता    —    कि तव ........................ सम्पूर्णम् अस्ति?
पुत्र:    —    यदा अहम् क्रीडाक्षेत्रात् आगमिष्यामि तदा ........................।
माता:    —    प्रतिदिनं तु गृहकार्यम् ........................ खेलसि।
पुत्र:    —    मात:, अद्य ........................ अस्ति।
माता    —    पश्य, तव ........................ सुनील: आगच्छति।
पुत्र :    —    ........................ अहम्।               

उत्तरम् - पुत्रा, क्रीडाक्षेत्राम्, गृहकार्यम्, करिष्यामि, कृत्वा, क्रिकेट-प्रतियोगिता मित्राम्, गच्छामि।

3. 
पुत्री    —    मात:, अभिमन्यु: क: आसीत्?
माता    —    ........................ अर्जुनस्य पुत्र: आसीत्।
पुत्री    —    ........................ क: आसीत्?
माता    —    भीष्म: कौरवानां पाण्डवानां च ........................ आसीत्।
पुत्री    —    पितामह: क: भवति?
माता    —    जनकस्य ........................ पितामह: भवति।
 पुत्री    —    ........................, किम् श्री आर्यवीर: तव भ्राता?
माता    —    आम्, मम ........................ तव मातुल:।
पुत्री    —    लवकुशौ रामस्य ........................ आस्ताम्?
माता    —    ........................ रामस्य ........................ आस्ताम्।

उत्तरम् - अभिमन्युः, भीष्मः, पितामहः, जनकः, मातः, भ्राता, कौ, लवकुशौ, पुत्रौ।
  

4.
अध्यापक:    —    सुधीर, त्वम् किम् इच्छसि?
सुधीर:    —    श्रीमन्, अहम् सेवम् खादितुम्........................।
अध्यापक:    —    राधिके, तुभ्यं कि ........................?
राधिका    —    ........................नारङ्गम् रोचते।
सुदीप:    —    मम कदलीफलम्........................अस्ति।
अध्यापक:    —    शोभने, तव कि प्रियम्?
शोभना    —    ........................नारिकेलम् प्रियम्।
अध्यापक:    —    ........................तु ........................राजा। एतत् ....................प्रियम्।
 

उत्तरम् - इच्छामि, रोचते, मह्यम्, प्रियम्, मम, आम्रम्, पफलानाम्, सर्वेषाम्।

5.
प्रथम:    —    भवान् कुत: आगत:?
द्वितीय:    —    अहम् अमेरिका-देशात्........................।
प्रथम:    —    कि........................भवान्?
द्वितीय:    —    आम्, दिल्ली-विश्वविद्यालये........................छात्र: अहम्। भारतस्य इतिहासे मे महती........................।
प्रथम:    —    आ: शोभनम्। अहम् अत्र ........................आगत:। श्व: ................... दर्शनाय गमिष्यामि।
द्वितीय:    —    दिल्लीनगरस्य........................दर्शनाय मम उत्सुकता अस्ति।
प्रथम:    —    तर्हि दिल्लीदर्शनाय मया सह ........................भवान्।
द्वितीय:    —    बाढ़म्।
 

उत्तरम् - आगतः, छात्राः, इतिहासस्य, रुचिः, पाटलिपुत्रात्, दिल्लीनगरस्य, ऐतिहासिक-स्थालानां, आगच्छतु

अनुच्छेद-पूर्ति:

मञ्जूषायां दत्तानां पदानां साहायतया अधोदत्तान् अनुच्छेदान् पूरयत–(मञ्जूषा में दिए पदों की सहायता से नीचे दिए अनुच्छेद को पूरे कीजिए–)

1. मम विद्यालय:

मम विद्यालय:..........................अस्ति। विद्यालयस्य..........................विशालम्। अत्र द्वादश श्रेण्य: सन्ति। .........................छात्रान् स्नेहेन पाठयन्ति। छात्रा: अपि..........................सन्ति। विद्यालये विशाल:.........................., विस्तृतम् क्रीडाक्षेत्रम्, नृत्य-संगीत-शाला........................चापि सन्ति। विद्यालयस्य पुरत: रम्यम् उद्यानम् अस्ति। अत्र..........................पुष्पाणि विकसन्ति।........................अत्र परिश्रमेण कार्यं करोति।
 

उत्तरम् - दिल्ली-नगरे, भवनम्, अध्यापकाः, योग्याः पुस्तकालयः, विज्ञान-प्रयोगशाला, सुन्दराणि, उद्यानपालकः।

2. प्रात:काल-भ्रमणम्
      
प्रात: सुदीप:.........................सह उद्यानम् अगच्छत्। तत्र जना: भ्रमन्ति बाला: च......................। सुदीप: एकम् सुन्दरम् पुष्पितं.........................अपश्यत्। स: पितामहम्......................... ‘एष: क: वृक्ष:’? पितामह: अवदत् एष:.......................अस्ति। ......................... गुलमोहर-वृक्षे सुन्दराणि........................पुष्पाणि आगच्छन्ति। गुलमोहर-वृक्षै:........................रमणीयम्।

उत्तरम् - पितामहेन, क्रीडन्ति, वृक्षम्, अपृच्छत्, गुलमोहर-वृक्षः, ग्रीष्मकाले, रक्तानि, उपवनम्

3. पादकन्दुक-खेल:

पादकन्दुकखेल: अति.......................खेल: अस्ति। एतस्मिन् खेले द्वौ.....................भवत:। प्रत्येक-पक्षे एकादश......................सन्ति। एक: क्रीडक: पादेन.......................क्षिपति। एक: ‘गोलकीपर:’ गोल-प्रान्तं........................। क्रीडका: कन्दुकं...........................क्षिप्त्वा गोलप्रान्तं नयन्ति। य: पक्ष: अधिकान् गोलान् करोति स:..........................भवति। पादकन्दुक-खेल: अन्ताराष्ट्रिय: खेल:। परं यथा अस्माकं देशे क्रिकेट् खेल:......................न तथा एष: खेल:।
 

उत्तरम् - रोचकः, पक्षौ, क्रीडकाः, कन्दुकम्, रक्षति, पादेन, विजयी, लोकप्रियः।

4. स्वतन्त्रम् भारतम्

स्वतन्त्रम् भारतम् अस्माकं गौरवम्। वीराणां.......................प्रयत्नै: वयम्......................अविन्दाम। देश: अस्माकम् अधुना.....................वर्तते। कस्यापि देशस्य....................तदैव सम्भवति यदा देशवासिन: सुशिक्षिता:, परिश्रमशीला:....................च वर्तन्ते। सुशिक्षित: एव.......................प्रति स्वकत्र्तव्यं सम्यक् जानाति। अत: सर्वेषां.....................अत्यावश्यकम्। सर्वशिक्षा-अभियानम् अस्माकं......................भवेत्। निष्ठापूर्वकम् कत्र्तव्य-आचरणं च ध्येयम्।
 

उत्तरम् - देशभक्तानाम्, स्वतन्त्राताम्, स्वतन्त्राः, उन्नतिः, कत्र्तव्यनिष्ठाः स्वदेशम्, शिक्षणम्, लक्ष्यम्

5. व्यायाम:

शरीरं स्वस्थं रक्षितुं व्यायाम: अनिवार्य: अस्ति।.........................शरीरं सबलं नीरोगं च जायते।........................नर: साहसी भवति। प्राणायाम:,....................धावनम्, योगाभ्यास: मल्लयुद्धम् इति विविधा:.....................सन्ति। य: व्यायामं करोति तस्य...................रक्त-सञ्चार: सम्यक्-रूपेण भवति। स्फूर्ति: अपि जायते। यदि...................इच्छेत्, तर्हि नियमपूर्वकं व्यायामं..................। यदि शरीरम् स्वस्थं तर्र्हि चित्तं अपि..................इति सर्वसम्मतम्।
 

उत्तरम् - व्यायामेन, व्यायामशीलः, भ्रमणम्, शारीरिक-व्यायामाः, शरीरे, सुस्वास्थ्यम्, वुफर्यात्, प्रसन्नम्।