Worksheet: कारक और विभक्‍ति | संस्कृत कक्षा 9 (Sanskrit Class 9) PDF Download

अधोलिखितेषु प्रश्नेषु उचित विकल्पस्य चयनं कुरुत।

1. नीलकमलम् इति कः समासः ?
(i) अव्ययीभाव
(ii) तत्पुरुष
(iii) कर्मधारय
(iv) द्विगु

2. राजपुरुषः समासस्य विग्रहः –
(i) राज्ञः पुरुषः
(ii) राजा पुरुषः
(iii) पुरुष राज्ञः
(iv) राजपुरुषम्

3. पीताम्बरः इत्यस्मिन् समासे प्रधानः पदार्थः कः ?
(i) पीतम्
(ii) अम्बरम्
(iii) विष्णुः
(iv) वस्त्रम्

4. संख्यापूर्वो द्विगुः इत्यस्मिन् समासे पूर्वपदं किम् ?
(i) संज्ञा
(ii) विशेषण
(iii) संख्या
(iv) अव्यय

5. द्वन्द्वसमासे ‘च’ उपसर्गस्य प्रयोजनम् किम् ?
(i) पूर्वपदम्
(ii) उत्तरपदम्
(iii) उभयोः पदयोः साकांक्षा सूचनम्
(iv) समासस्य अर्थनिर्माणम्

कोष्ठकात् उचितं पदं चित्वा रिक्तस्थाने लिखत।

1. नीलम् कमलम् = _____________ (नीलकमलम् / नीलकमलम्)

2. राज्ञः पुरुषः = _____________ (राजपुरुषः / पुरुषराजः)

3. पीतम् अम्बरम् = _____________ (पीताम्बरः / अम्बरपीतम्)

4. संख्यापूर्वो द्विगुः = _____________ (द्विगुः / संख्यावाचि)

5. धर्मः च अर्थः च = _____________ (धर्मार्थी / अर्थधर्मी)

अधोलिखितानि प्रश्नानि उत्तराणि एकपदेन लिखत।

1. अव्ययीभावसमासस्य प्रथमपदं किम् ?

2. तत्पुरुषसमासे उत्तरपदं प्रधानं किम् ?

3. कर्मधारयसमासे पूर्वपदं प्रधानं किम् ?

4. बहुव्रीहि समासे अन्यपदार्थस्य प्रधानता अस्ति वा नास्ति ?

5. द्वन्द्वसमासे ‘च’ उपसर्गस्य कार्यं किम् ?

अधोलिखितानि प्रश्नानि उत्तराणि ३–४ पङ्क्तिषु पूर्णवाक्यरूपेण लिखत।

1. समास इत्यस्य परिभाषा कथं ?

2. अव्ययीभावसमासे कः पदः पूर्वपदं भवति ?

3. तत्पुरुषसमासस्य विशेषः कः ?

4. द्विगु समासे पूर्वपदं कस्य प्रकारस्य भवति ?

5. बहुव्रीहि समासस्य प्रयोगः कथं भवति ?