अहह आः च NCERT Solutions | संस्कृत कक्षा 6 (Sanskrit Class 6) PDF Download

अभ्यासः

प्रश्न 1: अधोलिखितानां पदानां समुचितान् अर्थान् मेलयत-

उत्तरम्:

प्रश्न 2: मञ्जूषातः उचितं विलोमपदं चित्वा लिखत-

(क) चतुरः _________
उत्तरम्: चतुरः मूर्खः

(ख) आनेतुम् _________
उत्तरम्: आनेतुम्ने नेतुम्

(ग) निर्गच्छति _________
उत्तरम्: निर्गच्छति प्रविशति

(घ) स्वामी _________
उत्तरम्: स्वामी सेवकः

(ङ) प्रसन्नः _________
उत्तरम्: प्रसन्नः दुःखितः

(च) उच्चैः _________
उत्तरम्: उच्चैः नीचैः

प्रश्न 3: मञ्जूषातः उचितम् अव्ययपदं चित्वा रिक्तस्थनानि पूरयत-

(क) बालकाः बालिकाः _________ क्रीडाक्षेत्रे क्रीडन्ति।
उत्तरम्: बालकाः बालिकाः च क्रीडाक्षेत्रे क्रीडन्ति।

(ख) मेघाः _________ गर्जन्ति।
उत्तरम्: मेघाः उच्चै: गर्जन्ति।

(ग) बकः हंसः _________ श्वेतः भवति।
उत्तरम्: बकः हंसः इव श्वेतः भवति।

(घ) सत्यम् _________ जयते।
उत्तरम्: सत्यम् एव जयते।

(ङ) अहं पठामि, त्वम् _________ पठ।
उत्तरम्: अहं पठामि, त्वम्  अपि पठ।

प्रश्न 4: अधोलिखितानां प्रश्नानाम् उत्तराणि लिखत-
(क) अजीजः गृहं गन्तुं किं वाञ्छति?
उत्तरम्: अजीजः गृहं गन्तुम् अवकाशं वाञ्छति।

(ख) स्वामी मूर्खः आसीत् चतुरः वा?
उत्तरम्: स्वामी चतुरः आसीत्।

(ग) अजीजः कां व्यथां श्रावयति?
उत्तरम्: अजीजः जनान्, आकाशम, धरां, वृद्धां च सर्वां व्यथां श्रावयति।

(घ) अन्या मक्षिका कुत्र दशाति?
उत्तरम्: अन्या मक्षिका ललाटे दशति।

(ङ) स्वामी अजीजाय किं दातुं न इच्छति?
उत्तरम्: स्वामी अजीजाय अवकाशं वेतनं च दातुं न इच्छति।

प्रश्न 5: निर्देशानुसारं लकारपरिवर्तनं कुरुत-
यथा- अजीजः परिश्रमी आसीत्। (लट्लकारे) ———- अजीजः परिश्रमी अस्ति।
(क) अहं शिक्षकाय धनं ददामि। (लुटलकारे) ……………
उत्तरम्: अहं शिक्षकाय धनं दास्यामि।

(ख) परिश्रमी जनः धनं प्राप्स्यति। (लट्लकारे) ……………
उत्तरम्: परिश्रमी जनः धनं प्राप्नोति।

(ग) स्वामी उच्चैः वदति। (लङ्लकारे) ……………
उत्तरम्: स्वामी उच्चैः अवदत्।

(घ) अजीज: पेटिकां गृह्णाति। (लुट्लकारे) ……………
उत्तरम्: अजीजः पेटिकां ग्रहीष्यति।

(ङ) त्वम् उच्चैः पठसि। (लोट्लकारे) ……………
उत्तरम्: त्वम् उच्चैः पठ।

प्रश्न 6: अधोलिखितानां वाक्यानि घटनाक्रमानुसारं लिखत।
(क) स्वामी अजीजाय अवकाशस्य पूर्णं धनं ददाति।
उत्तरम्: अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।

(ख) अजीजः सरलः परिश्रमी च आसीत्।
उत्तरम्: एकदा सः गृहं गंतु अवकाशं वाञ्छति।

(ग) अजीजः पेटिकाम् आनयति।
उत्तरम्: अजीज: पेटिकाम् आनयति।

(घ) एकदा सः गृहं गन्तुम् अवकाशं वाञ्छति।
उत्तरम्: मक्षिके स्वामिनं दशतः।

(ङ) पीडितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।
उत्तरम्: पीडितः स्वामी अत्युच्चैः चीत्करोति।

(च) मक्षिके स्वामिनं दशतः।
उत्तरम्: स्वामी अजीजाय अवकाशस्य पूर्ण धनं ददाति।