शब्दपरिचयः 1 NCERT Solutions | NCERT Textbooks & Solutions for Class 6 PDF Download

Page No. 3

प्रश्न 1: (क) उच्चारणं कुरुत।

उत्तरम्‌: छात्राः स्वयमेव कुर्वन्ति।

(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।

उत्तरम्‌: छात्राः चित्राणि दृष्ट्वा उच्चारयन्ति।

Page No. 4

प्रश्न 2: (क) वर्णसंयोजनेन पदं लिखत-
यथा - च् + अ + ष् + अ + क् + अः = 
स् + औ + च् + इ + क् + अः =
श् + उ + न् + अ + क् + औ =
ध् + आ + व् + अ + त् + अः =
व् + ऋ + द् + ध् + आः =
ग् + आ + य्+ अ + न् + त् + इ =
उत्तरम्‌: 
स् + औ + च् + इ + क् + अः =
श् + उ + न् + अ + क् + औ =
ध् + आ + व् + अ + त् + अः =
व् + ऋ + द् + ध् + आः =
ग् + आ + य्+ अ + न् + त् + इ =

(ख) पदानां वर्णविच्छेदं प्रदर्शयत-
यथा =
सीव्यति = ..................................
वर्णाः = ..................................
कुक्कुरौ = ..................................
मयूराः = ..................................
बालकः = ..................................
उत्तरम्‌: 
सीव्यति = 

वर्णाः =

कुक्कुरौ = 

मयूराः =

बालकः = 

Page No. 5

प्रश्न 3: उदाहरणं दृष्ट्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा- चषकः    चषकौ    चषकाः

उत्तरम्‌: 

प्रश्न 4: चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-

उत्तरम्‌: गजः

काकः

चन्द्रः
तालः
ऋक्षः
बिडालः।

Page No. 6

प्रश्न 5: चित्रं दृष्टवा उत्तरं लिखत-
यथा - बालकः किं करोति?
बालकः पठति।

(क) अश्वौ किं कुरुतः?

उत्तरम्‌: अश्वौ धावतः।

(ख) कुक्कुराः किं कुर्वन्ति?

उत्तरम्‌: कुक्कुराः बुक्कन्ति।    

(ग) छात्रौ किं कुरुतः?

उत्तरम्‌: छात्रौ पठतः।

(घ) कृषकः किं करोति?

उत्तरम्‌: कृषकः क्षेत्र कर्षति।

(ङ) गजौ किं कुरुतः?

उत्तरम्‌: गजौ चलतः

Page No. 7

प्रश्न 6: पदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-

उत्तरम्‌: 

Page No. 8

प्रश्न 7: मञ्जूषातः पदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
नृत्यन्ति, गर्जतः, धावति, चलतः, फलन्ति, खादति
(क) मयूराः ................।    
(ख) गजौ ..................।   
(ग) वृक्षाः ..................।
(घ) सिंहौ .....................।
(ङ) वानरः ....................।
(च) अश्वः .....................।
उत्तरम्‌: 
(क) मयूराः नृत्यन्ति।    
(ख) गजौ चलतः।    
(ग) वृक्षाः फलन्ति।   
(घ) सिंहौ गर्जतः।
(ङ) वानरः खादति। 
(च) अश्वः धावति।

प्रश्न 8: सः, तौ, ते इत्येतेभ्यः उचितं सर्वनामपदं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
यथा-  अश्वः धावति। – सः धावति।
(क) गजाः चलन्ति।  –  ................ चलन्तिः।
(ख) छात्रौ पठतः।  –  ................. पठतः।  
(ग) वानराः क्रीडन्ति। – ................ क्रीडन्ति।
(घ) गायकः गायति। –  ................ गायति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति।  – ................ नृत्यन्ति।
उत्तरम्‌: 
(क) गजाः चलन्ति। –  ते चलन्तिः।
(ख) छात्रौ पठतः।  – तौ पठतः।  
(ग) वानराः क्रीडन्ति।  – ते क्रीडन्ति।
(घ) गायकः गायति।  –  सः गायति।
(ङ) मयूराः नृत्यन्ति।  – ते नृत्यन्ति।

ध्यातव्यम्

(क) संस्कृत में तीन लिंग होते हैं — पुँल्लिग, स्त्रीलिंग और नपुंसकलिंग।
(ख) संस्कृत में तीन पुरुष होते हैं — प्रथम पुरुष, मध्यम पुरुष और उत्तम पुरुष।
(ग) संस्कृत में तीन वचन होते हैं — एकवचन, द्विवचन और बहुवचन।