वन्देभारतमातरम् Class 7 Notes Sanskrit Chapter 1 Free PDF

परिचयः

एषः पाठः "वन्दे भारतमातरम्" नामकं राष्ट्रगीतं विषयति। अयं गीतः बङ्किमचन्द्रचट्टोपाध्यायेन १८८२ तमे वर्षे रचितः। भारतमातुः गौरवं, सौन्दर्यं, समृद्धिं च प्रकटति। एषः गीतः भारतस्य स्वतन्त्रतासङ्ग्रामे प्रेरणादायी अभवत्। कक्षा ४ छात्रेभ्यः सरलं संस्कृतं, भारतस्य च गौरवं बोधति।

मुख्यबिन्दवः

• राष्ट्रगीतस्य महत्त्वम्: "वन्दे मातरम्" भारतस्य राष्ट्रगीतम् अस्ति। एषः भारतमातुः प्रति प्रणामं, स्नेहं च दर्शति।
• राष्ट्रध्वजस्य वर्णनम्: ध्वजे केशरः, श्वेतः, हरितः च वर्णाः, मध्ये नीलवर्णचक्रं च शोभति। प्रत्येकं वर्णः विशिष्टं सन्देशं ददाति।
• भारतस्य सौन्दर्यम्: नद्यः, पर्वताः, तीर्थक्षेत्रं, कृषकानां परिश्रमः च भारतं समृद्धं सुन्दरं च करोति।
• कृषकानां योगदानम्: कृषकाः स्वेदविन्दुभिः भूमिं सिञ्चन्ति, येन भारतं हरितं सस्यश्यामलं च भवति।
• विज्ञानस्य यशः: भारतीयाः परमाणुशास्त्रे, आयुधशास्त्रे च यशः प्राप्तवन्तः।
• गीतस्य प्रेरणा: सर्वं "वन्दे मातरम्" गायन्ति, यत् देशभक्तिं प्रेरति।

विवरण:

प्रथमं भागः (वन्दे मातरम् गीतम्)

• सुजलां सुफलाम्: भारतं नदीभिः सिक्तं, फलैः समृद्धं च अस्ति।
• मलयजशीतलाम्: मलयपर्वतस्य शीतलवायुः भारतं सौम्यं करोति।
• शस्यश्यामलाम्: भारतं हरितं सस्यैः पूर्णं च शोभति।
• शुभ्रज्योत्स्ना: रात्रौ चन्द्रप्रकाशेन भारतं शोभति।
• सुहासिनी, सुमधुरभाषिणी: भारतमाता सौम्यं, मधुरं च भाषति।

राष्ट्रध्वजस्य वर्णनम्

• केशरवर्णः: ध्वजस्य उपरिभागे केशरः साहसस्य, बलिदानस्य च प्रतीकः। सैनिकानां शौर्यं दर्शति।
• श्वेतवर्णः: मध्ये श्वेतः शान्तेः, सत्यस्य च प्रतीकः।
• हरितवर्णः: अधः हरितः कृषकानां परिश्रमस्य, समृद्धेः च प्रतीकः।
• नीलवर्णचक्रम्: मध्ये चक्रं कर्तव्यनिष्ठायाः प्रतीकः।

भारतस्य गौरवम्

• पर्वतराजः: हिमालयः भारतस्य शिरःमुकुटं यथा शोभति।
• नद्यः: गङ्गा, यमुना, गोदा च भारतस्य पवित्राः नद्यः।
• तीर्थक्षेत्रं: वाराणसी, हरिद्वारं, गोवा च तीर्थस्थलानि।
• कृषकाः: स्वपसीनेन भूमिं सस्यैः पूरयन्ति।
• विज्ञानम्: परमाणुशास्त्रे, शस्त्रविज्ञाने च भारतीयाः विश्वे प्रसिद्धाः।

काव्यद्वारा शिक्षा:

• देशभक्तिः: वन्दे मातरम् गीतं देशप्रेमं प्रेरति।
• कृषकानां सम्मानम्: कृषकाः भारतस्य समृद्धेः आधारः। तान् सम्मानति।
• साहसस्य महत्त्वम्: सैनिकानां बलिदानं देशस्य गौरवं वर्धति।
• कर्तव्यम्: ध्वजस्य चक्रं कर्तव्यनिष्ठां शिक्षति।
• एकता: सर्वं एकत्र गायति, यत् एकतायाः सन्देशं ददाति।

शब्दार्थः