दुर्वहमत्र जीवितं जातं प्रकृतिरेव शरणम्।
शुचि-पर्यावरणम्॥
महानगरमध्ये चलदनिशं कालायसचक्रम्।
मनः शोषयत् तनुः पेषयद् भ्रमति सदा वक्रम्॥
दुर्दान्तैर्दशनैरमुना स्यान्नैव जनग्रसनम्।
‘अहर्निशम्’ इति पदस्य पर्यायपदम् किम्?
कज्जलमलिनं धूमं मुञ्चति शतशकटीयानम्।
वाष्पयानमाला संधावति वितरन्ती ध्वानम्॥
यानानां पङ्क्तयो ह्यनन्ताः कठिनं संसरणम्॥
‘ग्रहणाति’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदं किम्?
1 Crore+ students have signed up on EduRev. Have you? Download the App |
कञ्चित् कालं नय मामस्मान्नगराद् बहुदूरम्।
प्रपश्यामि ग्रामान्ते निर्झर-नदी-पयःपूरम्॥
एकान्ते कान्तारे क्षणमपि मे स्यात् सञ्चरणम्।
श्लोकस्य प्रथमे पंक्तौ क्रियापदम् किम्?
प्रस्तरतले लतातरुगुल्मा नो भवन्तु पिष्टाः।
पाषाणी सभ्यता निसर्गे स्यान्न समाविष्टा॥
मानवाय जीवनं कामये नो जीवन्मरणम्।
‘पाषाणी सभ्यता – समाविष्टा न स्यात्।’ रिक्तपूर्तिः कुरुत
दुर्वहमत्र जीवितं जातं प्रकृतिरेव शरणम्। शुचि-पर्यावरणम्।।
महानगरमध्ये चलदनिशं कालायसचक्रम्।
मनः शोषयत् तनुः पेषयद् भ्रमति सदा वक्रम्।।
दुर्दान्तैर्दशनैरमुना स्यान्नैव जनग्रसनम्।
अन्वयः- अत्र जीवितं (i) ______ जातम् प्रकृतिः (ii) ______ शरणम्। शुचि-पर्यावरणं (भवेत्)। महानगरमध्ये (iii) ______ चलत् कालायसचक्रम् मनः (iv) ______ तनुः (v) ______ सदा वक्रम् (vi) ______ । अमुना दुर्दान्तैः (vii) ______ जनग्रसनम् न एव। (viii) ______
रिक्त स्थान (i) के लिए उचित शब्द ढूंढे|
रेखांकितपदानाम् प्रसङ्गानुसारम् शुद्धम् अर्थ चित्वा लिखत
एकान्ते कान्तारे मे सञ्चरणम् स्यात्।
कज्जलमलिनं धूमं मुञ्चति शतशकटीयानम्।
वाष्पयानमाला संधावति वितरन्ती ध्वानम्॥
यानानां पङ्क्तयो ह्यनन्ताः कठिनं संसरणम्॥
‘पङक्तिः इत्यर्थे किम् पदं प्रयुक्तम्?
दुर्वहमत्र जीवितं जातं प्रकृतिरेव शरणम्।
शुचि-पर्यावरणम्॥
महानगरमध्ये चलदनिशं कालायसचक्रम्।
मनः शोषयत् तनुः पेषयद् भ्रमति सदा वक्रम्॥
दुर्दान्तैर्दशनैरमुना स्यान्नैव जनग्रसनम्।
‘सुकरम्’ इति पदस्य विपरीतार्थकम् पदं किम्?
कज्जलमलिनं धूमं मुञ्चति शतशकटीयानम्।
वाष्पयानमाला संधावति वितरन्ती ध्वानम्।।
यानानां पङ्क्तयो ह्यनन्ताः कठिनं संसरणम्।
अन्वयः- शतशकटीयानम् (i) ______ धूमं मुञ्चति। ध्वानं (ii) ______ वाष्पयानमाला संधावति। हि यानानां (iii) ______ पङ्क्त यः (iv) ______ संसरणम्।
रिक्त स्थान (iii) के लिए उचित शब्द ढूंढे|
रेखांकितपदानाम् प्रसङ्गानुसारम् शुद्धम् अर्थ चित्वा लिखत
पाषाणी सभ्यता निसर्गे समाविष्टा न स्यात्।
प्रस्तरतले लतातरुगुल्मा नो भवन्तु पिष्टाः।
पाषाणी सभ्यता निसर्गे स्यान्न समाविष्टा॥
मानवाय जीवनं कामये नो जीवन्मरणम्।
‘भवन्तु’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदं किम्?
दुर्वहमत्र जीवितं जातं प्रकृतिरेव शरणम्।
शुचि-पर्यावरणम्॥
महानगरमध्ये चलदनिशं कालायसचक्रम्।
मनः शोषयत् तनुः पेषयद् भ्रमति सदा वक्रम्॥
दुर्दान्तैर्दशनैरमुना स्यान्नैव जनग्रसनम्।
‘भ्रमति’ इति क्रियापदस्य कर्तृपदम् किम्?
कञ्चित् कालं नय मामस्मान्नगराद् बहुदूरम्।
प्रपश्यामि ग्रामान्ते निर्झर-नदी-पयःपूरम्।।
एकान्ते कान्तारे क्षणमपि मे स्यात् सञ्चरणम्।।
अन्वयः- अस्मात् (i) ______ बहुदूरम् (ii) ______ कालं (iii) ______ नय। ग्रामान्ते निर्झर-(iv) ______ पय:पूरम् (v) ______ ”। एकान्ते (vi) ______ क्षणम् (vii) ______ में सञ्चरणम् (viii) ______
रिक्त स्थान (vi) के लिए उचित शब्द ढूंढे|
प्रस्तरतले लतातरुगुल्मा नो भवन्तु पिष्टाः।
पाषाणी सभ्यता निसर्गे स्यान्न समाविष्टा॥
मानवाय जीवनं कामये नो जीवन्मरणम्।
‘प्रकृत्याम्’ इति पदस्य समानार्थकपदं किम्?
अधोलिखितकथनानाम् भावं विकल्पेभ्यः चित्वा लिखत-
‘यानानां पङ्क्तयो ह्यनन्ताः कठिनं संसरणम्।’
भावार्थ:- आधुनिक युगे (i) ………… .मार्गेषु विविधयानानां (ii) ………… धूम मुञ्चन्ति (iii) ……………… च धावन्ति अतएव तत्र चलनं गगनं च (iv) …………. वर्तते।
रिक्त स्थान (ii) के लिए उचित शब्द ढूंढे|