Class 7 Exam  >  Class 7 Notes  >  Hindi (Malhar) Class 7 - New NCERT  >  NCERT Textbook: माँ, कह एक कहानी

Class 7 Hindi Chapter 1 NCERT Book - माँ, कह एक कहानी

Download, print and study this document offline
Please wait while the PDF view is loading
 Page 1


???, ?? ?? ????? ???, ?? ?? ????? 1
“???, ?? ?? ??????”
“????, ??? ???? ???? ?
??? ?
???? ???? ?????”
“???? ?? ?
???? ?? ????, 
?
? ???? ???? ?? ????!
?? ???, ??, ???? ?? ????, 
???? ?? ?? ?????
???? ?? ?? ?????
???, ?? ?? ??????”
“?
? ?? ??? ????? ????, 
?
??, ???? ??? ??? ?????,
??? ????? ???? ?? ????,
Chapter 01.indd   1 Chapter 01.indd   1 04-04-2025   14:44:06 04-04-2025   14:44:06
Page 2


???, ?? ?? ????? ???, ?? ?? ????? 1
“???, ?? ?? ??????”
“????, ??? ???? ???? ?
??? ?
???? ???? ?????”
“???? ?? ?
???? ?? ????, 
?
? ???? ???? ?? ????!
?? ???, ??, ???? ?? ????, 
???? ?? ?? ?????
???? ?? ?? ?????
???, ?? ?? ??????”
“?
? ?? ??? ????? ????, 
?
??, ???? ??? ??? ?????,
??? ????? ???? ?? ????,
Chapter 01.indd   1 Chapter 01.indd   1 04-04-2025   14:44:06 04-04-2025   14:44:06
??????
2
??????
2
????, ?
???? ???????”
“???? ?
???? ???????
???, ???, ??? ??????”
“???? ???? ? ? ?
? ? ???? ??, 
???? ?? ???-??
??
? ???? ??,
??? ? ???? ? ????-???? ??, 
?????? ?? ?????”
“?????? ?? ?????
???, ???, ??? ??????”
“???? ?? ?? ?? ?? ???? ??, 
???? ?? ?
?? ??? ??,
????, ????? ???? ??-?? ??,
??? ???? ?? ????!”
“??? ???? ?? ?????
?????-??? ?????!”
“???? ???????? ??? ?????, 
??? ????-?? ???? ?????
???? ??? ????? ???, 
???-?????? ?? ?????”
“???-?????? ?? ?????
????-???? ??????”
“????? ???? ??? ?????, 
???? ??? ???
? ?? ??????
?? ????, ?? ?? ???????– 
?? ???? ?? ?????”
“?? ???? ?? ?????
?? ?? ??? ??????”
“??? ????? ???-?????? ???, 
??? ?????? ?? ??????? ???,
?? ??? ?? ???????? ???, 
??????
2
Chapter 01.indd   2 Chapter 01.indd   2 04-04-2025   14:44:39 04-04-2025   14:44:39
Page 3


???, ?? ?? ????? ???, ?? ?? ????? 1
“???, ?? ?? ??????”
“????, ??? ???? ???? ?
??? ?
???? ???? ?????”
“???? ?? ?
???? ?? ????, 
?
? ???? ???? ?? ????!
?? ???, ??, ???? ?? ????, 
???? ?? ?? ?????
???? ?? ?? ?????
???, ?? ?? ??????”
“?
? ?? ??? ????? ????, 
?
??, ???? ??? ??? ?????,
??? ????? ???? ?? ????,
Chapter 01.indd   1 Chapter 01.indd   1 04-04-2025   14:44:06 04-04-2025   14:44:06
??????
2
??????
2
????, ?
???? ???????”
“???? ?
???? ???????
???, ???, ??? ??????”
“???? ???? ? ? ?
? ? ???? ??, 
???? ?? ???-??
??
? ???? ??,
??? ? ???? ? ????-???? ??, 
?????? ?? ?????”
“?????? ?? ?????
???, ???, ??? ??????”
“???? ?? ?? ?? ?? ???? ??, 
???? ?? ?
?? ??? ??,
????, ????? ???? ??-?? ??,
??? ???? ?? ????!”
“??? ???? ?? ?????
?????-??? ?????!”
“???? ???????? ??? ?????, 
??? ????-?? ???? ?????
???? ??? ????? ???, 
???-?????? ?? ?????”
“???-?????? ?? ?????
????-???? ??????”
“????? ???? ??? ?????, 
???? ??? ???
? ?? ??????
?? ????, ?? ?? ???????– 
?? ???? ?? ?????”
“?? ???? ?? ?????
?? ?? ??? ??????”
“??? ????? ???-?????? ???, 
??? ?????? ?? ??????? ???,
?? ??? ?? ???????? ???, 
??????
2
Chapter 01.indd   2 Chapter 01.indd   2 04-04-2025   14:44:39 04-04-2025   14:44:39
???, ?? ?? ?????
3
?
??? ??? ?? ?????”
“?
??? ??? ?? ?????
?????? ? ?? ??????”
“?????, ?
? ?????? ?? ????–
????? ???? ???? ?? ??????
?? ?? ??????, ?? ?? ?????? 
?
?? ?
?? ???? ?????”
“???, ???? ???? ?????
??? ?
?? ??? ??????
??? ??????? ?? ????,
?? ????? ???? ??? ? ??????
????? ?? ????? ?? ????, 
????? ??? ?? ????!”
“????? ??? ?? ?????
?
??? ?
??? ??????”
— ????????? ?
????
??? ?? ????? 
????????? ????? ?????? ???? ????? ?? ?? ?
??— ‘???, ?? ?? ?????’ ???? ?????-? ? ?? 
?????? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ?????? ?? ???? ????? ? ? ??? ?
???? ???? ??? ??? ??? 
??? ????????? ????? ?? ???? ???????, ????? (??? ??????) ??? ? ?? ??? ?
?????-???? ???? 
?? ?? ? ??? ?? ?? ????? ???? ??? ??? ?????
?? ??? ???? ???? ??? ?? ??? ??
??? ??? ????? ???? ????? ???? ???? 
????
?????? ?
????? ??? ???? ?????
? ?? ????? ??? ???????? ?? ????? ????? ?? ??? ????? ?????????? ? ? ??? ??? 
???? ?????? ????????? ??? ???? ?????
?? ? ? ????? ??? ???? ?? ???????, ??
???? ? ???, ???????? ?? ????????? 
????? ? ? ???? ???? ??? ? ?, ????-????? ?? ?????? ???? ?????-? ? ????? ????
(1886–1964)
Chapter 01.indd   3 Chapter 01.indd   3 04-04-2025   14:44:44 04-04-2025   14:44:44
Page 4


???, ?? ?? ????? ???, ?? ?? ????? 1
“???, ?? ?? ??????”
“????, ??? ???? ???? ?
??? ?
???? ???? ?????”
“???? ?? ?
???? ?? ????, 
?
? ???? ???? ?? ????!
?? ???, ??, ???? ?? ????, 
???? ?? ?? ?????
???? ?? ?? ?????
???, ?? ?? ??????”
“?
? ?? ??? ????? ????, 
?
??, ???? ??? ??? ?????,
??? ????? ???? ?? ????,
Chapter 01.indd   1 Chapter 01.indd   1 04-04-2025   14:44:06 04-04-2025   14:44:06
??????
2
??????
2
????, ?
???? ???????”
“???? ?
???? ???????
???, ???, ??? ??????”
“???? ???? ? ? ?
? ? ???? ??, 
???? ?? ???-??
??
? ???? ??,
??? ? ???? ? ????-???? ??, 
?????? ?? ?????”
“?????? ?? ?????
???, ???, ??? ??????”
“???? ?? ?? ?? ?? ???? ??, 
???? ?? ?
?? ??? ??,
????, ????? ???? ??-?? ??,
??? ???? ?? ????!”
“??? ???? ?? ?????
?????-??? ?????!”
“???? ???????? ??? ?????, 
??? ????-?? ???? ?????
???? ??? ????? ???, 
???-?????? ?? ?????”
“???-?????? ?? ?????
????-???? ??????”
“????? ???? ??? ?????, 
???? ??? ???
? ?? ??????
?? ????, ?? ?? ???????– 
?? ???? ?? ?????”
“?? ???? ?? ?????
?? ?? ??? ??????”
“??? ????? ???-?????? ???, 
??? ?????? ?? ??????? ???,
?? ??? ?? ???????? ???, 
??????
2
Chapter 01.indd   2 Chapter 01.indd   2 04-04-2025   14:44:39 04-04-2025   14:44:39
???, ?? ?? ?????
3
?
??? ??? ?? ?????”
“?
??? ??? ?? ?????
?????? ? ?? ??????”
“?????, ?
? ?????? ?? ????–
????? ???? ???? ?? ??????
?? ?? ??????, ?? ?? ?????? 
?
?? ?
?? ???? ?????”
“???, ???? ???? ?????
??? ?
?? ??? ??????
??? ??????? ?? ????,
?? ????? ???? ??? ? ??????
????? ?? ????? ?? ????, 
????? ??? ?? ????!”
“????? ??? ?? ?????
?
??? ?
??? ??????”
— ????????? ?
????
??? ?? ????? 
????????? ????? ?????? ???? ????? ?? ?? ?
??— ‘???, ?? ?? ?????’ ???? ?????-? ? ?? 
?????? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ?????? ?? ???? ????? ? ? ??? ?
???? ???? ??? ??? ??? 
??? ????????? ????? ?? ???? ???????, ????? (??? ??????) ??? ? ?? ??? ?
?????-???? ???? 
?? ?? ? ??? ?? ?? ????? ???? ??? ??? ?????
?? ??? ???? ???? ??? ?? ??? ??
??? ??? ????? ???? ????? ???? ???? 
????
?????? ?
????? ??? ???? ?????
? ?? ????? ??? ???????? ?? ????? ????? ?? ??? ????? ?????????? ? ? ??? ??? 
???? ?????? ????????? ??? ???? ?????
?? ? ? ????? ??? ???? ?? ???????, ??
???? ? ???, ???????? ?? ????????? 
????? ? ? ???? ???? ??? ? ?, ????-????? ?? ?????? ???? ?????-? ? ????? ????
(1886–1964)
Chapter 01.indd   3 Chapter 01.indd   3 04-04-2025   14:44:44 04-04-2025   14:44:44
??????
4
??? ?? ???, ?? ?? ?? ????? ?? ??????? ?? ????? ????? ??? ?? ?? ?????????? ?? ????? ??? ???? ?????? ???????
???? ??? ?? 
(?) ???? ??? ?? ????? ??? ?? ???? ??? ??? ???-?? ??? ??? ? ????? ???? ( ) ?????? ? ? ? ????? ??? ? ? ?? ?? ???? 
??? ?? ?? ???? ????
(1) ??? ???? ???? ?? ????? ?? ????? ?? ????? ????? ? ????? ???
• ?????
? ?? ???????? ?? ???? ????
??? ???? ? ? ????
• ????? ??? ?? ??? ?? ??? ?????? ???? ? ? ???? 
• ??? ?????? ?? ?????? ?? ? ??????? ? ? ???? ??? ????? ? ? ????
• ??? ???? ? ?? ?? ??????? ? ? ???? ??? ??????? ???? ? ? ????
(2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ???
• ????? ????? ? ? ????? ????? ?? ??? ? ??? ?????? ? ? ????  
• ???? ?? ????? ?? ???? ?? ????? ?????? ? ? ????
• ????? ?? ??
??? ? ? ??? ? ? ?
????? ?? ?????? ? ? ????
• ??????? ?? ?????? ? ? ????? ?? ????? ???? ? ? ???? 
(3) ????? ? ? ?
?? ?? ???????-??????? ????? ?? ???? ??? ??? ??? ???? ???
• ????? ???? ????? ? ? ??? ???? ??????
• ?????? ???? ??? ???? ???? ???? ?????? 
• ??????? ?? ???? ????? ???? ?????? 
• ??????? ?? ?? ?????? ??? ????? ???? ??????
(?) ?? ???? ?? ?? ??? ? ???? ? ? ??????? ?? ???-??? ??? ? ??? ???? ???? ??????? ? ? ??? ????? ????? ?? 
???? ?? ??? ?? ????? ? ?????
??? ?????? ?? ?????? ?? ? ??????? ? ? ???? ??? ????? ? ? ????
(2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ??? (2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ???
????? ????? ? ? ????? ????? ?? ??? ? ??? ?????? ? ? ????  
??????
4
?????? ??????
4
Chapter 01.indd   4 Chapter 01.indd   4 04-04-2025   14:45:03 04-04-2025   14:45:03
Page 5


???, ?? ?? ????? ???, ?? ?? ????? 1
“???, ?? ?? ??????”
“????, ??? ???? ???? ?
??? ?
???? ???? ?????”
“???? ?? ?
???? ?? ????, 
?
? ???? ???? ?? ????!
?? ???, ??, ???? ?? ????, 
???? ?? ?? ?????
???? ?? ?? ?????
???, ?? ?? ??????”
“?
? ?? ??? ????? ????, 
?
??, ???? ??? ??? ?????,
??? ????? ???? ?? ????,
Chapter 01.indd   1 Chapter 01.indd   1 04-04-2025   14:44:06 04-04-2025   14:44:06
??????
2
??????
2
????, ?
???? ???????”
“???? ?
???? ???????
???, ???, ??? ??????”
“???? ???? ? ? ?
? ? ???? ??, 
???? ?? ???-??
??
? ???? ??,
??? ? ???? ? ????-???? ??, 
?????? ?? ?????”
“?????? ?? ?????
???, ???, ??? ??????”
“???? ?? ?? ?? ?? ???? ??, 
???? ?? ?
?? ??? ??,
????, ????? ???? ??-?? ??,
??? ???? ?? ????!”
“??? ???? ?? ?????
?????-??? ?????!”
“???? ???????? ??? ?????, 
??? ????-?? ???? ?????
???? ??? ????? ???, 
???-?????? ?? ?????”
“???-?????? ?? ?????
????-???? ??????”
“????? ???? ??? ?????, 
???? ??? ???
? ?? ??????
?? ????, ?? ?? ???????– 
?? ???? ?? ?????”
“?? ???? ?? ?????
?? ?? ??? ??????”
“??? ????? ???-?????? ???, 
??? ?????? ?? ??????? ???,
?? ??? ?? ???????? ???, 
??????
2
Chapter 01.indd   2 Chapter 01.indd   2 04-04-2025   14:44:39 04-04-2025   14:44:39
???, ?? ?? ?????
3
?
??? ??? ?? ?????”
“?
??? ??? ?? ?????
?????? ? ?? ??????”
“?????, ?
? ?????? ?? ????–
????? ???? ???? ?? ??????
?? ?? ??????, ?? ?? ?????? 
?
?? ?
?? ???? ?????”
“???, ???? ???? ?????
??? ?
?? ??? ??????
??? ??????? ?? ????,
?? ????? ???? ??? ? ??????
????? ?? ????? ?? ????, 
????? ??? ?? ????!”
“????? ??? ?? ?????
?
??? ?
??? ??????”
— ????????? ?
????
??? ?? ????? 
????????? ????? ?????? ???? ????? ?? ?? ?
??— ‘???, ?? ?? ?????’ ???? ?????-? ? ?? 
?????? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ?????? ?? ???? ????? ? ? ??? ?
???? ???? ??? ??? ??? 
??? ????????? ????? ?? ???? ???????, ????? (??? ??????) ??? ? ?? ??? ?
?????-???? ???? 
?? ?? ? ??? ?? ?? ????? ???? ??? ??? ?????
?? ??? ???? ???? ??? ?? ??? ??
??? ??? ????? ???? ????? ???? ???? 
????
?????? ?
????? ??? ???? ?????
? ?? ????? ??? ???????? ?? ????? ????? ?? ??? ????? ?????????? ? ? ??? ??? 
???? ?????? ????????? ??? ???? ?????
?? ? ? ????? ??? ???? ?? ???????, ??
???? ? ???, ???????? ?? ????????? 
????? ? ? ???? ???? ??? ? ?, ????-????? ?? ?????? ???? ?????-? ? ????? ????
(1886–1964)
Chapter 01.indd   3 Chapter 01.indd   3 04-04-2025   14:44:44 04-04-2025   14:44:44
??????
4
??? ?? ???, ?? ?? ?? ????? ?? ??????? ?? ????? ????? ??? ?? ?? ?????????? ?? ????? ??? ???? ?????? ???????
???? ??? ?? 
(?) ???? ??? ?? ????? ??? ?? ???? ??? ??? ???-?? ??? ??? ? ????? ???? ( ) ?????? ? ? ? ????? ??? ? ? ?? ?? ???? 
??? ?? ?? ???? ????
(1) ??? ???? ???? ?? ????? ?? ????? ?? ????? ????? ? ????? ???
• ?????
? ?? ???????? ?? ???? ????
??? ???? ? ? ????
• ????? ??? ?? ??? ?? ??? ?????? ???? ? ? ???? 
• ??? ?????? ?? ?????? ?? ? ??????? ? ? ???? ??? ????? ? ? ????
• ??? ???? ? ?? ?? ??????? ? ? ???? ??? ??????? ???? ? ? ????
(2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ???
• ????? ????? ? ? ????? ????? ?? ??? ? ??? ?????? ? ? ????  
• ???? ?? ????? ?? ???? ?? ????? ?????? ? ? ????
• ????? ?? ??
??? ? ? ??? ? ? ?
????? ?? ?????? ? ? ????
• ??????? ?? ?????? ? ? ????? ?? ????? ???? ? ? ???? 
(3) ????? ? ? ?
?? ?? ???????-??????? ????? ?? ???? ??? ??? ??? ???? ???
• ????? ???? ????? ? ? ??? ???? ??????
• ?????? ???? ??? ???? ???? ???? ?????? 
• ??????? ?? ???? ????? ???? ?????? 
• ??????? ?? ?? ?????? ??? ????? ???? ??????
(?) ?? ???? ?? ?? ??? ? ???? ? ? ??????? ?? ???-??? ??? ? ??? ???? ???? ??????? ? ? ??? ????? ????? ?? 
???? ?? ??? ?? ????? ? ?????
??? ?????? ?? ?????? ?? ? ??????? ? ? ???? ??? ????? ? ? ????
(2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ??? (2) ????? ??? ???? ????? ?? ????? ?? ????? ??? ??? ???? ??? ???
????? ????? ? ? ????? ????? ?? ??? ? ??? ?????? ? ? ????  
??????
4
?????? ??????
4
Chapter 01.indd   4 Chapter 01.indd   4 04-04-2025   14:45:03 04-04-2025   14:45:03
5 5 5
????? ???? ?????
?? ??? ??? ???? ??? ?? ????? ? ? ??? ?? ?????? ?? ?? ????? ? ? ??? ??? ??? ??? ?? ????? ??? ??? ???? 
????? ?? ??? ? ???? ?? ?? ????? ? ??? ??? ???? ???? ?? ????? ??? ?? ?? ???, ? ???? ?? ???? ??? ???? ???? 
???? ??? ?? ?? ????? ????? ?? ?????? ??????? ? ?????? ?????? ??? ? ??? ?? ???????, ?
?????? ?? 
???? ???????? ?? ?????? ?? ???? ????   
????? ? ??? ?? ????? ??? ??? ?? ????? ? ? ? ?
???? ? ??? ???? ?? ?? ???? ?????? ????? ?? ???? ?? ?? ?? ????? ?????? ???? ???? 
???? ???? ??? ??? ???? ???? ????? ???? ?? ?? ??? ???? ????? ?? ?????—
(?)  “??? ??????? ?? ????, 
 ?? ????? ???? ??? ? ??????
 ????? ?? ????? ?? ????,
  ????? ??? ?? ????!”
(?) “??? ????? ???-?????? ???,
 ??? ?????? ?? ??????? ???,
 ?? ??? ?? ???????? ???, 
 ???? ??? ?? ?????”
???-????? ? ? ??? 
????? ?? ?? ??? ??? ?? ????, ??? ????? ?? ?????—
(?) ??? ? ????? ?? ?? ????? ??? ???-?? ?
????? ???? ?????? ???? ???
?? ??? ?? ???? ?????? ???? ????? ????? ????
(?) ????? ?? ????? ? ? ???? ? ? ??? ?? ?? -???? ?? ????? ? ?? ???
?? ??? ??? ???? ??? ?? ????? ? ? ??? ?? ?????? ?? ?? ????? ? ? ??? ??? ??? ??? ?? ????? ??? ??? ???? 
?????   ?? ???? ???? ? ??? ?? ??? 1. ???? 1.  ??????, ?? ???? ? ????, ????????? ?? ?????
2. ???  2. ?????????, ?? ???? ? ??? ?? ??? ??? ???? ????? ? ? ??? ?? ???????? ? ??
3. ??? (????) 3. ????????? ?? ?????? ? ? ? ???? ??? ??
???, ?? ?? ?????
Chapter 01.indd   5 Chapter 01.indd   5 04-04-2025   14:45:06 04-04-2025   14:45:06
Read More
37 videos|147 docs|44 tests

FAQs on Class 7 Hindi Chapter 1 NCERT Book - माँ, कह एक कहानी

1. कहानी का मुख्य विषय क्या है ?
Ans. कहानी का मुख्य विषय माँ और उसकी संतान के बीच का अनमोल बंधन है। यह कहानी माँ की ममता, त्याग और अपने बच्चों के प्रति उसकी चिंता को दर्शाती है।
2. इस कहानी में माँ का पात्र किस प्रकार का है ?
Ans. इस कहानी में माँ का पात्र एक स्नेही, समझदार और बलिदानी महिला के रूप में प्रस्तुत किया गया है। वह अपने बच्चों के भविष्य के लिए हमेशा चिंतित रहती है और उनकी भलाई के लिए हर संभव प्रयास करती है।
3. इस पाठ से हमें क्या सीखने को मिलता है ?
Ans. इस पाठ से हमें सीखने को मिलता है कि माँ का प्यार और त्याग अनमोल होता है। हमें अपने माता-पिता के प्रति सम्मान और कृतज्ञता व्यक्त करनी चाहिए, क्योंकि वे हमारे जीवन में सबसे महत्वपूर्ण होते हैं।
4. कहानी में कौन से प्रमुख भावनाएं व्यक्त की गई हैं ?
Ans. कहानी में प्रमुख भावनाएं जैसे प्रेम, त्याग, चिंता और सुरक्षा की भावना व्यक्त की गई हैं। माँ का अपने बच्चों के प्रति असीम प्रेम और उनके लिए चिंतित रहने की भावना कहानी का केंद्रबिंदु है।
5. क्या इस कहानी का कोई नैतिक संदेश है ?
Ans. हाँ, इस कहानी का नैतिक संदेश है कि हमें अपने माता-पिता की कदर करनी चाहिए और उनके प्रति स्नेह दिखाना चाहिए। यह हमें सिखाता है कि परिवार का बंधन सबसे मजबूत होता है और हमें इसे संजोकर रखना चाहिए।
Related Searches

Class 7 Hindi Chapter 1 NCERT Book - माँ

,

Semester Notes

,

कह एक कहानी

,

Summary

,

Exam

,

video lectures

,

Viva Questions

,

Class 7 Hindi Chapter 1 NCERT Book - माँ

,

ppt

,

pdf

,

mock tests for examination

,

Objective type Questions

,

Class 7 Hindi Chapter 1 NCERT Book - माँ

,

Sample Paper

,

shortcuts and tricks

,

practice quizzes

,

कह एक कहानी

,

Important questions

,

Extra Questions

,

कह एक कहानी

,

Previous Year Questions with Solutions

,

MCQs

,

past year papers

,

study material

,

Free

;