UPSC Exam  >  UPSC Notes  >  Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly  >  Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi)

Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC PDF Download

Download, print and study this document offline
Please wait while the PDF view is loading
 Page 1


 
 Page - 1
 Page - PB
??
????? ??
? ??????? ?
???? ? ? ??? ???????
?
????? ? ???? ?? ?? ?? ???????????? ??? ??????? ?? ?????
???? ?
????? ??? ??
???? 
? ? ?? ???? ?? ?? ?? ??? ????? ?? ?
??? ??? ??, ?????? ???? ?????? 
??????? ??????? ?? ??????? ? ? ??????? ??????? ?? ?? ???? ????? 
???? ?? ??? ??, ?????? ??????? ????? ?? ????? ???? ??????? ??????? ??? 
??????? ????? ?? ?????? ? ? ? ?? ?
? ? ? ? ?? ????????? ?? ???? 
?
????? ??? ? ????? ???? ??, ????? ?? ??????? ?? ?? ??? ?
???? ???? 
?? ??? ???? ? ????
?? ????? ??
?????? ??? ?? ????? ??
? ??????? ?
???? 
?
?????? ???? ???
??????? ????? ? ? ???? ??? ? ??????? ??? ????, ????????, ?
? ???, ??????, ????? ? ?
??
???? ????? 
??? ?????? ????? ?? ???? ????? ???
? ???? ??, ? ? ??, ????, ?????, ???
? , ????, ????
? ? ????? ???? ?? 
???? ? ? ??????? ??? ??? ??? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??
? ???????? 
?? ?
? ??? ???? ??? ??????? ??? 
??????? ?? ???? 
? ?????? ?????? : ??????? ????? ???? ? ? ? ? ?? ??.??.??. ??? ?????
???? 
?????? ???? ??? ? ? ?? ??
? ????? ?????? ?
??????? ? ? ??
????, ??????? 
????? ? ? ?? ??.??.??. ??? ???? 30-35% ?????? ???? ?? ???? ?? 
?
? ? ??? ????? ?? ? ? ?? 13% ?????? ????? ???
?
? ??????
Page 2


 
 Page - 1
 Page - PB
??
????? ??
? ??????? ?
???? ? ? ??? ???????
?
????? ? ???? ?? ?? ?? ???????????? ??? ??????? ?? ?????
???? ?
????? ??? ??
???? 
? ? ?? ???? ?? ?? ?? ??? ????? ?? ?
??? ??? ??, ?????? ???? ?????? 
??????? ??????? ?? ??????? ? ? ??????? ??????? ?? ?? ???? ????? 
???? ?? ??? ??, ?????? ??????? ????? ?? ????? ???? ??????? ??????? ??? 
??????? ????? ?? ?????? ? ? ? ?? ?
? ? ? ? ?? ????????? ?? ???? 
?
????? ??? ? ????? ???? ??, ????? ?? ??????? ?? ?? ??? ?
???? ???? 
?? ??? ???? ? ????
?? ????? ??
?????? ??? ?? ????? ??
? ??????? ?
???? 
?
?????? ???? ???
??????? ????? ? ? ???? ??? ? ??????? ??? ????, ????????, ?
? ???, ??????, ????? ? ?
??
???? ????? 
??? ?????? ????? ?? ???? ????? ???
? ???? ??, ? ? ??, ????, ?????, ???
? , ????, ????
? ? ????? ???? ?? 
???? ? ? ??????? ??? ??? ??? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??
? ???????? 
?? ?
? ??? ???? ??? ??????? ??? 
??????? ?? ???? 
? ?????? ?????? : ??????? ????? ???? ? ? ? ? ?? ??.??.??. ??? ?????
???? 
?????? ???? ??? ? ? ?? ??
? ????? ?????? ?
??????? ? ? ??
????, ??????? 
????? ? ? ?? ??.??.??. ??? ???? 30-35% ?????? ???? ?? ???? ?? 
?
? ? ??? ????? ?? ? ? ?? 13% ?????? ????? ???
?
? ?????? Page - 2
 Page - PB
? ?????? ?
??? : ??????? ?? ????-?????? ????? ?? ?? ????? ?????, 
??????? ??????
? ? ????
?? ??????? ?? ????, ????, ????
?????? ??
? 
????? ?????????? ??? ?????? ?????? ???? ??? 
? ???? ? ? ????? ??? ??????????, ?????? ????
???, ????? ?
????????, ??? 
????????, ????? ? ?? ??? ???? ??? ?? ?
????? ????
? ??????? ???? : ???? ??????? ??????? ????????, ????- ?????, ??, 
? ? ??, ???? ??
? ?
???? ???????? ?? ?????? ???????? ??? ?
????????????? ??????? 
??? ????? ? ?????? ??????? ???????? ?? ???? ??
?? ??????? ? ? ?????? 
?? ????? ???? ???
? ???? ?
???? : ??????? ????? ???????, ???? ? ?
????????????
?? ?? 
???
?? ???? ??? ?? ???
????? ?? ???? ?????? ??? ?
???? ? ? ??? ?????? 
???? ?? ?
? ???? ?? ?? ???? ?? ?
??
???? ???? ?? ????? ???? ??? ??? 
???? ????
? ??? ????????? ?
???? (WHO) ?? ???? ???? ??? ???? ? ???????? ? ? 
????? ?? ??????? ?? ?? ?? ??-??-?? 400 ????? ???????? ??
? ???? ?? 
????? ???? ???? ?? ??????? ?? ???
? ?
? ?? ??????? : ???
????? ?????? ?? ?
???? ??? ??????? ????? ?? 
?? ???? ?? ???????? ???? ?? ?? ?? ????? ? ? ?? ????????? ? ? ??? 
???? ???
?? ???? ???? ???? ? ???????? ???? ????? ?? ??? ???? ?? 
???? ???? ?? ????? ??????? ?? ????? ??? ????? ???
? ????????????? ???? ??????? ??????? ??? ??????? : ??????? 
????? ???? ????????????? ?????? (????????, ?????, ?????, 
??
???? ? ???) ?????? ???? ??? ?? ??????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?????? 
??
? ???? ?? ?
????? ?? ??? ?? ?????? ????
Page 3


 
 Page - 1
 Page - PB
??
????? ??
? ??????? ?
???? ? ? ??? ???????
?
????? ? ???? ?? ?? ?? ???????????? ??? ??????? ?? ?????
???? ?
????? ??? ??
???? 
? ? ?? ???? ?? ?? ?? ??? ????? ?? ?
??? ??? ??, ?????? ???? ?????? 
??????? ??????? ?? ??????? ? ? ??????? ??????? ?? ?? ???? ????? 
???? ?? ??? ??, ?????? ??????? ????? ?? ????? ???? ??????? ??????? ??? 
??????? ????? ?? ?????? ? ? ? ?? ?
? ? ? ? ?? ????????? ?? ???? 
?
????? ??? ? ????? ???? ??, ????? ?? ??????? ?? ?? ??? ?
???? ???? 
?? ??? ???? ? ????
?? ????? ??
?????? ??? ?? ????? ??
? ??????? ?
???? 
?
?????? ???? ???
??????? ????? ? ? ???? ??? ? ??????? ??? ????, ????????, ?
? ???, ??????, ????? ? ?
??
???? ????? 
??? ?????? ????? ?? ???? ????? ???
? ???? ??, ? ? ??, ????, ?????, ???
? , ????, ????
? ? ????? ???? ?? 
???? ? ? ??????? ??? ??? ??? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??
? ???????? 
?? ?
? ??? ???? ??? ??????? ??? 
??????? ?? ???? 
? ?????? ?????? : ??????? ????? ???? ? ? ? ? ?? ??.??.??. ??? ?????
???? 
?????? ???? ??? ? ? ?? ??
? ????? ?????? ?
??????? ? ? ??
????, ??????? 
????? ? ? ?? ??.??.??. ??? ???? 30-35% ?????? ???? ?? ???? ?? 
?
? ? ??? ????? ?? ? ? ?? 13% ?????? ????? ???
?
? ?????? Page - 2
 Page - PB
? ?????? ?
??? : ??????? ?? ????-?????? ????? ?? ?? ????? ?????, 
??????? ??????
? ? ????
?? ??????? ?? ????, ????, ????
?????? ??
? 
????? ?????????? ??? ?????? ?????? ???? ??? 
? ???? ? ? ????? ??? ??????????, ?????? ????
???, ????? ?
????????, ??? 
????????, ????? ? ?? ??? ???? ??? ?? ?
????? ????
? ??????? ???? : ???? ??????? ??????? ????????, ????- ?????, ??, 
? ? ??, ???? ??
? ?
???? ???????? ?? ?????? ???????? ??? ?
????????????? ??????? 
??? ????? ? ?????? ??????? ???????? ?? ???? ??
?? ??????? ? ? ?????? 
?? ????? ???? ???
? ???? ?
???? : ??????? ????? ???????, ???? ? ?
????????????
?? ?? 
???
?? ???? ??? ?? ???
????? ?? ???? ?????? ??? ?
???? ? ? ??? ?????? 
???? ?? ?
? ???? ?? ?? ???? ?? ?
??
???? ???? ?? ????? ???? ??? ??? 
???? ????
? ??? ????????? ?
???? (WHO) ?? ???? ???? ??? ???? ? ???????? ? ? 
????? ?? ??????? ?? ?? ?? ??-??-?? 400 ????? ???????? ??
? ???? ?? 
????? ???? ???? ?? ??????? ?? ???
? ?
? ?? ??????? : ???
????? ?????? ?? ?
???? ??? ??????? ????? ?? 
?? ???? ?? ???????? ???? ?? ?? ?? ????? ? ? ?? ????????? ? ? ??? 
???? ???
?? ???? ???? ???? ? ???????? ???? ????? ?? ??? ???? ?? 
???? ???? ?? ????? ??????? ?? ????? ??? ????? ???
? ????????????? ???? ??????? ??????? ??? ??????? : ??????? 
????? ???? ????????????? ?????? (????????, ?????, ?????, 
??
???? ? ???) ?????? ???? ??? ?? ??????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?????? 
??
? ???? ?? ?
????? ?? ??? ?? ?????? ????
Page - 3
 Page - PB
? ??? ????????? :  ??????? ??? ????????? ?? ?? ??? ?? 
???????? ?? ?? ???? ? ? ??? ?? ????? ??? ????-???? ?? ?
????? ??????? 
?? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ?
?????? ???? ???
? ???
????? ????-?????? ??????? ??????? ?? ?
???? ??? ??????? 
?????? ??????? ??????? ?? ? ? ?? ??????? ??? ??????? ????? ?? ????? 
???? ?? ?? ??? 3 ?? 5 ?
??? ?????? ?? ?
??????? ?? ??? 40 ?? 50% ?? 
??? ???
? ??????
? ?? ??????? :  ??????
? ??????? ?? ??????? ??????? 
?? ???? ? ? ??? ?? ?????????? ??? ?????? ?? ?? ??? ???? ???? ?????? 
????
???, ?
??????????? ?? ????
?????? ???? ?????????
? ??????
? ?? 
?????? ?? ?? ??? ????? ???? ??????
? ?
??? ?? ??????, ????- ????? 
????? ????, ??? ?????, ?? ?????? ? ??? ?? ???? ??? ?? ?????? ???? 
???? ??????? ????? ?? ??
???? ? ?????? ??? ?? ??????
? ?? ???????? 
???? ???? ???? ???
? ???????? ?? ????? : ?????? ??? ??
? ??????? ??????? ? ??????? 
?
????
? ?? ???????????, ????? ???? ?? ??????? ?????? ???? ??????? ??? 
????????????????? ?????? ? ? ??? ??????????? ???? ????
? ??????? ??? ??? : ??????? ????? ??? ?? ????? ??????? ????? ?? ?????? 
? ? ??? ???? ??????? ??? ?????? ???? ?? ???????? ?? ?? ???? ??? ?? 
??????? ??????? ??? ???? ???? ?????? ??? ? ???? ??????? ??? ??? HkkM? ?? 
?????? ?? ?? ???? ??? ??? ???? ???
? ????? ?????????? ? ? ??? ?????? : ??
?????? ????, ?????? 
???? ??
? ??
????? ???? ????? ??????? ? ? ??? ?????? ??????? 
?
???? ?? ???? ???
?? ????? ???
Page 4


 
 Page - 1
 Page - PB
??
????? ??
? ??????? ?
???? ? ? ??? ???????
?
????? ? ???? ?? ?? ?? ???????????? ??? ??????? ?? ?????
???? ?
????? ??? ??
???? 
? ? ?? ???? ?? ?? ?? ??? ????? ?? ?
??? ??? ??, ?????? ???? ?????? 
??????? ??????? ?? ??????? ? ? ??????? ??????? ?? ?? ???? ????? 
???? ?? ??? ??, ?????? ??????? ????? ?? ????? ???? ??????? ??????? ??? 
??????? ????? ?? ?????? ? ? ? ?? ?
? ? ? ? ?? ????????? ?? ???? 
?
????? ??? ? ????? ???? ??, ????? ?? ??????? ?? ?? ??? ?
???? ???? 
?? ??? ???? ? ????
?? ????? ??
?????? ??? ?? ????? ??
? ??????? ?
???? 
?
?????? ???? ???
??????? ????? ? ? ???? ??? ? ??????? ??? ????, ????????, ?
? ???, ??????, ????? ? ?
??
???? ????? 
??? ?????? ????? ?? ???? ????? ???
? ???? ??, ? ? ??, ????, ?????, ???
? , ????, ????
? ? ????? ???? ?? 
???? ? ? ??????? ??? ??? ??? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??
? ???????? 
?? ?
? ??? ???? ??? ??????? ??? 
??????? ?? ???? 
? ?????? ?????? : ??????? ????? ???? ? ? ? ? ?? ??.??.??. ??? ?????
???? 
?????? ???? ??? ? ? ?? ??
? ????? ?????? ?
??????? ? ? ??
????, ??????? 
????? ? ? ?? ??.??.??. ??? ???? 30-35% ?????? ???? ?? ???? ?? 
?
? ? ??? ????? ?? ? ? ?? 13% ?????? ????? ???
?
? ?????? Page - 2
 Page - PB
? ?????? ?
??? : ??????? ?? ????-?????? ????? ?? ?? ????? ?????, 
??????? ??????
? ? ????
?? ??????? ?? ????, ????, ????
?????? ??
? 
????? ?????????? ??? ?????? ?????? ???? ??? 
? ???? ? ? ????? ??? ??????????, ?????? ????
???, ????? ?
????????, ??? 
????????, ????? ? ?? ??? ???? ??? ?? ?
????? ????
? ??????? ???? : ???? ??????? ??????? ????????, ????- ?????, ??, 
? ? ??, ???? ??
? ?
???? ???????? ?? ?????? ???????? ??? ?
????????????? ??????? 
??? ????? ? ?????? ??????? ???????? ?? ???? ??
?? ??????? ? ? ?????? 
?? ????? ???? ???
? ???? ?
???? : ??????? ????? ???????, ???? ? ?
????????????
?? ?? 
???
?? ???? ??? ?? ???
????? ?? ???? ?????? ??? ?
???? ? ? ??? ?????? 
???? ?? ?
? ???? ?? ?? ???? ?? ?
??
???? ???? ?? ????? ???? ??? ??? 
???? ????
? ??? ????????? ?
???? (WHO) ?? ???? ???? ??? ???? ? ???????? ? ? 
????? ?? ??????? ?? ?? ?? ??-??-?? 400 ????? ???????? ??
? ???? ?? 
????? ???? ???? ?? ??????? ?? ???
? ?
? ?? ??????? : ???
????? ?????? ?? ?
???? ??? ??????? ????? ?? 
?? ???? ?? ???????? ???? ?? ?? ?? ????? ? ? ?? ????????? ? ? ??? 
???? ???
?? ???? ???? ???? ? ???????? ???? ????? ?? ??? ???? ?? 
???? ???? ?? ????? ??????? ?? ????? ??? ????? ???
? ????????????? ???? ??????? ??????? ??? ??????? : ??????? 
????? ???? ????????????? ?????? (????????, ?????, ?????, 
??
???? ? ???) ?????? ???? ??? ?? ??????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?????? 
??
? ???? ?? ?
????? ?? ??? ?? ?????? ????
Page - 3
 Page - PB
? ??? ????????? :  ??????? ??? ????????? ?? ?? ??? ?? 
???????? ?? ?? ???? ? ? ??? ?? ????? ??? ????-???? ?? ?
????? ??????? 
?? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ?
?????? ???? ???
? ???
????? ????-?????? ??????? ??????? ?? ?
???? ??? ??????? 
?????? ??????? ??????? ?? ? ? ?? ??????? ??? ??????? ????? ?? ????? 
???? ?? ?? ??? 3 ?? 5 ?
??? ?????? ?? ?
??????? ?? ??? 40 ?? 50% ?? 
??? ???
? ??????
? ?? ??????? :  ??????
? ??????? ?? ??????? ??????? 
?? ???? ? ? ??? ?? ?????????? ??? ?????? ?? ?? ??? ???? ???? ?????? 
????
???, ?
??????????? ?? ????
?????? ???? ?????????
? ??????
? ?? 
?????? ?? ?? ??? ????? ???? ??????
? ?
??? ?? ??????, ????- ????? 
????? ????, ??? ?????, ?? ?????? ? ??? ?? ???? ??? ?? ?????? ???? 
???? ??????? ????? ?? ??
???? ? ?????? ??? ?? ??????
? ?? ???????? 
???? ???? ???? ???
? ???????? ?? ????? : ?????? ??? ??
? ??????? ??????? ? ??????? 
?
????
? ?? ???????????, ????? ???? ?? ??????? ?????? ???? ??????? ??? 
????????????????? ?????? ? ? ??? ??????????? ???? ????
? ??????? ??? ??? : ??????? ????? ??? ?? ????? ??????? ????? ?? ?????? 
? ? ??? ???? ??????? ??? ?????? ???? ?? ???????? ?? ?? ???? ??? ?? 
??????? ??????? ??? ???? ???? ?????? ??? ? ???? ??????? ??? ??? HkkM? ?? 
?????? ?? ?? ???? ??? ??? ???? ???
? ????? ?????????? ? ? ??? ?????? : ??
?????? ????, ?????? 
???? ??
? ??
????? ???? ????? ??????? ? ? ??? ?????? ??????? 
?
???? ?? ???? ???
?? ????? ???
 Page - 4
 Page - PB
??????? ????? ?? ?????
? ???? ??? ??????? ?? ????? ?????? ?????, ???????????? ?????? ??
? 
??????? ??? ???? ??????? ? ? ?
??
?? ?????? ?? ??????? ? ?? ??? ??? ? 
????? ? ? ?
? ? ????
?? ???
? ?????????? ???:
? ????
? ? ??????? ????? ???? (MIDH) : ???? ????? ?????? 
?
?? ???? ??? MIDH ??????? ????? ??? ????? ????? ?? ??????????? 
???? ? ? ??? ????? ??
? ?????? ?????? ?????? ???? ??? 
? ?? ? ?? ??? ????????? ????? ????, ????????, ?
? ? ?????, ????, ??????, 
?
? ???, ?
??
???? ?????, ??????, ???
?, ???? ??
? ??
?? ???? ??????? ????? 
? ? ????? ????? ?? ????? ???? ? ? ??? ?
?? ?? ?? ???
? ??
??
???? ??
? ????? : ?????? ? ? ?? ??
??
???? ????? (ICAR) ?? 
????? ? ? ?? ????????????? ?? ???? ????????? ????, ???-???????? ????? ? 
????? ??????? ??????
? ? ? ????? ??? ?????
???? ?
????? ????? ???
? ???????????? ?? ?????? : ?
????? ????, ?
??? ??
????, ?????????????? 
?? ??? ?
?????? ???? ??
???? ??????? ?? ?????? ?? ??????? ????? 
?? ????????? ??
? ?
????? ??? ????????? ?
???? ??? ???
? ???
????? ?? ????? : ????? ??????? ?
??????
? , ??? ???? ?? 
?
? ?? ??
?????  ?????? ????
??? ?????????? ?? ??? ???? ? ? ??? ???? 
???? ?
????? ?? ?? ???? ?? ??
? ??????? ???????? ? ? ??? ????? ?? ??? 
??? ?
???? ???? ???
? ??????? ?? ??????? ?????
? : ??????? ???????????/??????? ?????
? ?? 
??????? ?? ????? ??????
? , ??? ????
??? ?? ??? ???? ? ? ??? ?? 
??????? ? ? ???? ??? ??? ?? ??? ???? ???
Page 5


 
 Page - 1
 Page - PB
??
????? ??
? ??????? ?
???? ? ? ??? ???????
?
????? ? ???? ?? ?? ?? ???????????? ??? ??????? ?? ?????
???? ?
????? ??? ??
???? 
? ? ?? ???? ?? ?? ?? ??? ????? ?? ?
??? ??? ??, ?????? ???? ?????? 
??????? ??????? ?? ??????? ? ? ??????? ??????? ?? ?? ???? ????? 
???? ?? ??? ??, ?????? ??????? ????? ?? ????? ???? ??????? ??????? ??? 
??????? ????? ?? ?????? ? ? ? ?? ?
? ? ? ? ?? ????????? ?? ???? 
?
????? ??? ? ????? ???? ??, ????? ?? ??????? ?? ?? ??? ?
???? ???? 
?? ??? ???? ? ????
?? ????? ??
?????? ??? ?? ????? ??
? ??????? ?
???? 
?
?????? ???? ???
??????? ????? ? ? ???? ??? ? ??????? ??? ????, ????????, ?
? ???, ??????, ????? ? ?
??
???? ????? 
??? ?????? ????? ?? ???? ????? ???
? ???? ??, ? ? ??, ????, ?????, ???
? , ????, ????
? ? ????? ???? ?? 
???? ? ? ??????? ??? ??? ??? ?????? ???? ???? ?? ?? ???? ??
? ???????? 
?? ?
? ??? ???? ??? ??????? ??? 
??????? ?? ???? 
? ?????? ?????? : ??????? ????? ???? ? ? ? ? ?? ??.??.??. ??? ?????
???? 
?????? ???? ??? ? ? ?? ??
? ????? ?????? ?
??????? ? ? ??
????, ??????? 
????? ? ? ?? ??.??.??. ??? ???? 30-35% ?????? ???? ?? ???? ?? 
?
? ? ??? ????? ?? ? ? ?? 13% ?????? ????? ???
?
? ?????? Page - 2
 Page - PB
? ?????? ?
??? : ??????? ?? ????-?????? ????? ?? ?? ????? ?????, 
??????? ??????
? ? ????
?? ??????? ?? ????, ????, ????
?????? ??
? 
????? ?????????? ??? ?????? ?????? ???? ??? 
? ???? ? ? ????? ??? ??????????, ?????? ????
???, ????? ?
????????, ??? 
????????, ????? ? ?? ??? ???? ??? ?? ?
????? ????
? ??????? ???? : ???? ??????? ??????? ????????, ????- ?????, ??, 
? ? ??, ???? ??
? ?
???? ???????? ?? ?????? ???????? ??? ?
????????????? ??????? 
??? ????? ? ?????? ??????? ???????? ?? ???? ??
?? ??????? ? ? ?????? 
?? ????? ???? ???
? ???? ?
???? : ??????? ????? ???????, ???? ? ?
????????????
?? ?? 
???
?? ???? ??? ?? ???
????? ?? ???? ?????? ??? ?
???? ? ? ??? ?????? 
???? ?? ?
? ???? ?? ?? ???? ?? ?
??
???? ???? ?? ????? ???? ??? ??? 
???? ????
? ??? ????????? ?
???? (WHO) ?? ???? ???? ??? ???? ? ???????? ? ? 
????? ?? ??????? ?? ?? ?? ??-??-?? 400 ????? ???????? ??
? ???? ?? 
????? ???? ???? ?? ??????? ?? ???
? ?
? ?? ??????? : ???
????? ?????? ?? ?
???? ??? ??????? ????? ?? 
?? ???? ?? ???????? ???? ?? ?? ?? ????? ? ? ?? ????????? ? ? ??? 
???? ???
?? ???? ???? ???? ? ???????? ???? ????? ?? ??? ???? ?? 
???? ???? ?? ????? ??????? ?? ????? ??? ????? ???
? ????????????? ???? ??????? ??????? ??? ??????? : ??????? 
????? ???? ????????????? ?????? (????????, ?????, ?????, 
??
???? ? ???) ?????? ???? ??? ?? ??????? ?? ???????? ?? ?? ???? ?????? 
??
? ???? ?? ?
????? ?? ??? ?? ?????? ????
Page - 3
 Page - PB
? ??? ????????? :  ??????? ??? ????????? ?? ?? ??? ?? 
???????? ?? ?? ???? ? ? ??? ?? ????? ??? ????-???? ?? ?
????? ??????? 
?? ?? ???? ?? ?? ????? ?? ?
?????? ???? ???
? ???
????? ????-?????? ??????? ??????? ?? ?
???? ??? ??????? 
?????? ??????? ??????? ?? ? ? ?? ??????? ??? ??????? ????? ?? ????? 
???? ?? ?? ??? 3 ?? 5 ?
??? ?????? ?? ?
??????? ?? ??? 40 ?? 50% ?? 
??? ???
? ??????
? ?? ??????? :  ??????
? ??????? ?? ??????? ??????? 
?? ???? ? ? ??? ?? ?????????? ??? ?????? ?? ?? ??? ???? ???? ?????? 
????
???, ?
??????????? ?? ????
?????? ???? ?????????
? ??????
? ?? 
?????? ?? ?? ??? ????? ???? ??????
? ?
??? ?? ??????, ????- ????? 
????? ????, ??? ?????, ?? ?????? ? ??? ?? ???? ??? ?? ?????? ???? 
???? ??????? ????? ?? ??
???? ? ?????? ??? ?? ??????
? ?? ???????? 
???? ???? ???? ???
? ???????? ?? ????? : ?????? ??? ??
? ??????? ??????? ? ??????? 
?
????
? ?? ???????????, ????? ???? ?? ??????? ?????? ???? ??????? ??? 
????????????????? ?????? ? ? ??? ??????????? ???? ????
? ??????? ??? ??? : ??????? ????? ??? ?? ????? ??????? ????? ?? ?????? 
? ? ??? ???? ??????? ??? ?????? ???? ?? ???????? ?? ?? ???? ??? ?? 
??????? ??????? ??? ???? ???? ?????? ??? ? ???? ??????? ??? ??? HkkM? ?? 
?????? ?? ?? ???? ??? ??? ???? ???
? ????? ?????????? ? ? ??? ?????? : ??
?????? ????, ?????? 
???? ??
? ??
????? ???? ????? ??????? ? ? ??? ?????? ??????? 
?
???? ?? ???? ???
?? ????? ???
 Page - 4
 Page - PB
??????? ????? ?? ?????
? ???? ??? ??????? ?? ????? ?????? ?????, ???????????? ?????? ??
? 
??????? ??? ???? ??????? ? ? ?
??
?? ?????? ?? ??????? ? ?? ??? ??? ? 
????? ? ? ?
? ? ????
?? ???
? ?????????? ???:
? ????
? ? ??????? ????? ???? (MIDH) : ???? ????? ?????? 
?
?? ???? ??? MIDH ??????? ????? ??? ????? ????? ?? ??????????? 
???? ? ? ??? ????? ??
? ?????? ?????? ?????? ???? ??? 
? ?? ? ?? ??? ????????? ????? ????, ????????, ?
? ? ?????, ????, ??????, 
?
? ???, ?
??
???? ?????, ??????, ???
?, ???? ??
? ??
?? ???? ??????? ????? 
? ? ????? ????? ?? ????? ???? ? ? ??? ?
?? ?? ?? ???
? ??
??
???? ??
? ????? : ?????? ? ? ?? ??
??
???? ????? (ICAR) ?? 
????? ? ? ?? ????????????? ?? ???? ????????? ????, ???-???????? ????? ? 
????? ??????? ??????
? ? ? ????? ??? ?????
???? ?
????? ????? ???
? ???????????? ?? ?????? : ?
????? ????, ?
??? ??
????, ?????????????? 
?? ??? ?
?????? ???? ??
???? ??????? ?? ?????? ?? ??????? ????? 
?? ????????? ??
? ?
????? ??? ????????? ?
???? ??? ???
? ???
????? ?? ????? : ????? ??????? ?
??????
? , ??? ???? ?? 
?
? ?? ??
?????  ?????? ????
??? ?????????? ?? ??? ???? ? ? ??? ???? 
???? ?
????? ?? ?? ???? ?? ??
? ??????? ???????? ? ? ??? ????? ?? ??? 
??? ?
???? ???? ???
? ??????? ?? ??????? ?????
? : ??????? ???????????/??????? ?????
? ?? 
??????? ?? ????? ??????
? , ??? ????
??? ?? ??? ???? ? ? ??? ?? 
??????? ? ? ???? ??? ??? ?? ??? ???? ???
 Page - 5
 Page - PB
??????? ????? ??? ?
???????
? ? ??? ???? ? ? ??? ?
????? : ??????? ?
????? ??
? ?????? ?
??????
? 
? ? ???? ? ? ???? ??????? ???????? ?? ?? ??? ?????? ?????? ?? ???? 
??? ????? ????
?????? ?????? ?
??????? (MFPI, 2022) ? ? ??
????, ??? 
???? ? ? ??? ???? 6.02% ?? 15.05% ?? ?? 4.87% ?? 11.61% 
???????
? ???? ?? ???? ????
? ????? ?? ??
??? : ??????? ???
????? ? ? ???? ??????? ?? ????? 
?? ??????? ??? ?????? ???? ??? ???? ? ???????? ?? ???? ???? ?? ???? ??? 
? ? ???? ?????  ?????? ???????????? ???? ??? ???? ??????????? ??
? 
????? ????? ??????? ?
??????
? ?? ??? ???? ? ?
????? ?? ???? 
???? ??? 
? ?????
? ???????? : ??????? ???? ??
? ??? ?????
? ?????? 
??????? ??????? ? ? ??? ????? ??????? ???? ????
? ??? ??
? ??? ????
??? : ??????? ????? ??? ? ????? ?? ???? ??? ???? 
??? ???? ? ??? ??????? ????
??? ?? ???????? ???? ???
? ?
??????
???? ????? ?? ??? : ????????? ??????? ????? ? ? ??
????, 
?
??????
???? ???? ??????? ?? ??????? ???????? ???? ??? ??????? 
??????? ????? ?? ?? ????????? ?? ?? ?
???? ???? ??? 
? ????? ?? ???? ??
? ????? ?
?? ???? : ???? ? ????? ??? ??? ??? ?????? 
?? ??????? ?? ????? ??????? ?? ?????? ??? ???? ??????? ???? ????
? ???
????? ?
??
??? ???????? : ???? ??
???? ?
??????
? ?? ??? 
??????? ??????? ?? ?? ?
???? ????? ???? ??? ???? ?? ??? ?
??? ? ? 
????? ????? ?? ?????? ?? ???? ?? ???? ??????? ???? ??????, 
???? ?? ?
????? ?? ??????? ??? ??? ?? ???? ?? ???? ??
Read More
2 videos|3440 docs|1077 tests

FAQs on Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi) - Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC

1. कुरुक्षेत्र का ऐतिहासिक महत्व क्या है?
Ans. कुरुक्षेत्र का ऐतिहासिक महत्व महाभारत के युद्ध से जुड़ा हुआ है, जो कि धर्म और अधर्म के बीच संघर्ष का प्रतीक है। यह स्थल हिन्दू धर्म में पवित्र माना जाता है और यहाँ भगवान कृष्ण ने अर्जुन को गीता का उपदेश दिया था, जो जीवन के नैतिक और दार्शनिक पहलुओं को उजागर करता है।
2. कुरुक्षेत्र में कौन-कौन से प्रमुख स्थल हैं?
Ans. कुरुक्षेत्र में कई प्रमुख स्थल हैं, जैसे कि ब्रह्म सरोवर, ज्योतिर्धर पांडव कुंड, और धर्मराज का तालाब। इसके अलावा, यहाँ पर कई मंदिर भी हैं जैसे कि सिखों का पवित्र स्थल "श्री गुरु द्वारा" और "भगवती अम्बा मंदिर"।
3. कुरुक्षेत्र का नामकरण कैसे हुआ?
Ans. कुरुक्षेत्र का नाम "कुरु" वंश के नाम पर पड़ा, जो महाभारत के प्रमुख पात्र थे। यह क्षेत्र "क्षेत्र" अर्थात् भूमि या मैदान के रूप में जाना जाता है, जहाँ कुरु वंश के लोग रहते थे और युद्ध किया गया था।
4. कुरुक्षेत्र में कौन से महत्त्वपूर्ण त्योहार मनाए जाते हैं?
Ans. कुरुक्षेत्र में कई महत्त्वपूर्ण त्योहार मनाए जाते हैं, जिनमें मुख्य रूप से "धूलंडी", "कुरुक्षेत्र महोत्सव", और "गंगा दशहरा" शामिल हैं। ये त्योहार न केवल धार्मिक महत्व रखते हैं, बल्कि सांस्कृतिक विविधता को भी प्रदर्शित करते हैं।
5. कुरुक्षेत्र का आधुनिक विकास कैसा है?
Ans. कुरुक्षेत्र का आधुनिक विकास तेजी से हो रहा है, जिसमें शिक्षा, पर्यटन, और बुनियादी ढांचे का विकास शामिल है। यहाँ पर कई विश्वविद्यालय और अनुसंधान संस्थान स्थापित हुए हैं, जो इसे एक शैक्षणिक केंद्र बना रहे हैं। इसके अलावा, सरकार द्वारा पर्यटन को बढ़ावा देने के लिए कई योजनाएँ बनाई गई हैं।
Related Searches

Semester Notes

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

Summary

,

Free

,

shortcuts and tricks

,

Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

past year papers

,

Important questions

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

Viva Questions

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

ppt

,

Previous Year Questions with Solutions

,

MCQs

,

Sample Paper

,

study material

,

Exam

,

mock tests for examination

,

practice quizzes

,

pdf

,

Objective type Questions

,

video lectures

,

Extra Questions

,

Kurukshetra Summary April 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

;