UPSC Exam  >  UPSC Notes  >  Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly  >  Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi)

Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC PDF Download

Download, print and study this document offline
Please wait while the PDF view is loading
 Page 1


 Page - 1
 Page - PB
?????? ?
? ?? ???????? ?? ???? ???? ???
? ?????? ???????
?
?????? ¾ ?
????? ??? 2024 ?? ???? ????, ?????, ?
??? ?? ???????? ?? 
??? ???? ??? ? ? ??? ??? ??????, ???? ?????, ??.??.??.?. ?? 
????? ???? ?? ??? ???? ??? ???
?? ?? ????? ??? 2024–25 ?????????????? ¾ ?????? ?? ???? ?????
 ¾ ??????? ????? ?
?????? ????? ?? ??????? ????? 
 ¾ ???????, ??? ??
????? ?? ????? 
 ¾ ? ? ?? ??? ????????? ?? ???????? ¾ ????????? ? ?? ?????? ¾ ???? ?????
 ¾ ????? ?
?????
 ¾ ?
???????? ???
??????
 ¾ ???? ????? ? ? ?
????
?????? ? ?? ????? ????????? ??????? ??
 ¾ ??? ??? 18-35 ???? ?? ??
? ? ? 60 ????? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ?? ?? 
65% 35 ???? ?? ?? ??
? ? ? ????
 ¾ ???? ?? ????? ??? ??
? ?? ????? ???? 2041 ?? ????? ?? ???? 
 ¾ ?????? ??????? 2023–24 ? ? ??? ????, ?????? ???? ???????? ?? ????? 
?
? ????? ???
Page 2


 Page - 1
 Page - PB
?????? ?
? ?? ???????? ?? ???? ???? ???
? ?????? ???????
?
?????? ¾ ?
????? ??? 2024 ?? ???? ????, ?????, ?
??? ?? ???????? ?? 
??? ???? ??? ? ? ??? ??? ??????, ???? ?????, ??.??.??.?. ?? 
????? ???? ?? ??? ???? ??? ???
?? ?? ????? ??? 2024–25 ?????????????? ¾ ?????? ?? ???? ?????
 ¾ ??????? ????? ?
?????? ????? ?? ??????? ????? 
 ¾ ???????, ??? ??
????? ?? ????? 
 ¾ ? ? ?? ??? ????????? ?? ???????? ¾ ????????? ? ?? ?????? ¾ ???? ?????
 ¾ ????? ?
?????
 ¾ ?
???????? ???
??????
 ¾ ???? ????? ? ? ?
????
?????? ? ?? ????? ????????? ??????? ??
 ¾ ??? ??? 18-35 ???? ?? ??
? ? ? 60 ????? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ?? ?? 
65% 35 ???? ?? ?? ??
? ? ? ????
 ¾ ???? ?? ????? ??? ??
? ?? ????? ???? 2041 ?? ????? ?? ???? 
 ¾ ?????? ??????? 2023–24 ? ? ??? ????, ?????? ???? ???????? ?? ????? 
?
? ????? ??? Page - 2
 Page - PB
??????? ?? ????? ????
? ?? ?
??? ???? ? ? ? ??? ???-? ? ?? ?????? ??? ???? 
2030 ?? ??????? ????? ???? 78.5 ??? ?????? ? ???? ???? ? ?? 
????? ? ??
???? ??????? ?? ????????????? ¾ ???? ????? ?? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 49.8% ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 57.9% ?? ?? ??? 
 ¾ ??????
? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 23.3% ?? ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 37% ?? ?? ???
 ¾ ???? ??? 45% ?? ???? ??????? ? ? ?? ???, 11.4% ????????? ? ???, 28.9% 
?????
? ??? ?? 13% ??????? ? ?????? ? ?? ?
?????? ? ???
 ¾ ???? ??? ?
??? ????????? ?? ???? 2017–18 ??? 17.8% ?? ???? ???? 
2022–23 ??? 10% ?? ?? ??? 
 ¾ ????
??: ???? ??? ?????? ?????? ?? ?????? ??? ?????? ?? ?????? ??? ?
???? 
??? ???
 ¾ ?? ??? ????? ? ? ??? ????, 51.25% ?
??? ?????? ? ? ??? ????? ???? ? ?? ???? 
?????? ? ? ?? ????? ??? ??? ?? ??????? ???? 34% ??? 
?
? ?? ???????? ? ? ??? ???????
???????
????? ?? ?? ? ?
 ¾ ????????
????? ??? ? ? ? ? ?????? ? ? ??? ???, ???? ????
?? ???????
? ?? ????? ?? 
????? ?? ?? ?? ????? ?? 2 ??? ????? ???? ? ? ??? ? ? ?? ???? ??????? ????? 
????? ???? ??? ???
 ¾ ?? ??? ? ? ???? ???? ?? ???? ??? 4.1 ????? ?
????
? ?? ??????, ???? 
????? ?? ???? ?????? ?? ?
????? ??????? ?? ??? ?? 1,000 ???? ??? 
???????? ?
????????? (ITI) ?? ?????? ?? ????
Page 3


 Page - 1
 Page - PB
?????? ?
? ?? ???????? ?? ???? ???? ???
? ?????? ???????
?
?????? ¾ ?
????? ??? 2024 ?? ???? ????, ?????, ?
??? ?? ???????? ?? 
??? ???? ??? ? ? ??? ??? ??????, ???? ?????, ??.??.??.?. ?? 
????? ???? ?? ??? ???? ??? ???
?? ?? ????? ??? 2024–25 ?????????????? ¾ ?????? ?? ???? ?????
 ¾ ??????? ????? ?
?????? ????? ?? ??????? ????? 
 ¾ ???????, ??? ??
????? ?? ????? 
 ¾ ? ? ?? ??? ????????? ?? ???????? ¾ ????????? ? ?? ?????? ¾ ???? ?????
 ¾ ????? ?
?????
 ¾ ?
???????? ???
??????
 ¾ ???? ????? ? ? ?
????
?????? ? ?? ????? ????????? ??????? ??
 ¾ ??? ??? 18-35 ???? ?? ??
? ? ? 60 ????? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ?? ?? 
65% 35 ???? ?? ?? ??
? ? ? ????
 ¾ ???? ?? ????? ??? ??
? ?? ????? ???? 2041 ?? ????? ?? ???? 
 ¾ ?????? ??????? 2023–24 ? ? ??? ????, ?????? ???? ???????? ?? ????? 
?
? ????? ??? Page - 2
 Page - PB
??????? ?? ????? ????
? ?? ?
??? ???? ? ? ? ??? ???-? ? ?? ?????? ??? ???? 
2030 ?? ??????? ????? ???? 78.5 ??? ?????? ? ???? ???? ? ?? 
????? ? ??
???? ??????? ?? ????????????? ¾ ???? ????? ?? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 49.8% ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 57.9% ?? ?? ??? 
 ¾ ??????
? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 23.3% ?? ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 37% ?? ?? ???
 ¾ ???? ??? 45% ?? ???? ??????? ? ? ?? ???, 11.4% ????????? ? ???, 28.9% 
?????
? ??? ?? 13% ??????? ? ?????? ? ?? ?
?????? ? ???
 ¾ ???? ??? ?
??? ????????? ?? ???? 2017–18 ??? 17.8% ?? ???? ???? 
2022–23 ??? 10% ?? ?? ??? 
 ¾ ????
??: ???? ??? ?????? ?????? ?? ?????? ??? ?????? ?? ?????? ??? ?
???? 
??? ???
 ¾ ?? ??? ????? ? ? ??? ????, 51.25% ?
??? ?????? ? ? ??? ????? ???? ? ?? ???? 
?????? ? ? ?? ????? ??? ??? ?? ??????? ???? 34% ??? 
?
? ?? ???????? ? ? ??? ???????
???????
????? ?? ?? ? ?
 ¾ ????????
????? ??? ? ? ? ? ?????? ? ? ??? ???, ???? ????
?? ???????
? ?? ????? ?? 
????? ?? ?? ?? ????? ?? 2 ??? ????? ???? ? ? ??? ? ? ?? ???? ??????? ????? 
????? ???? ??? ???
 ¾ ?? ??? ? ? ???? ???? ?? ???? ??? 4.1 ????? ?
????
? ?? ??????, ???? 
????? ?? ???? ?????? ?? ?
????? ??????? ?? ??? ?? 1,000 ???? ??? 
???????? ?
????????? (ITI) ?? ?????? ?? ????
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ???? ??? ???? ????? ?? ?????????
? ? ? ??? ???? ???
? ????? ?????? ?? 
??????? ? ? ??? ???? ????? ? ? ?????? ?? ?
?????? ?? ?????? ? ?? ???? 
???? ??? ??? ??? ? ?????, ??.??.??. ?? ??-?
??-????? ???????? ??? 
?????? ???? ? ?? ??? ??? ?? ???
????? ??????? ??? ????????
 ¾ ?
? ? ??? ??
???? ? ? ?
????? ??? ???? ???? ????? ???? ? ? ??? 55% ?? 
????? ? ?? ??? ????? ???? ???????? ????? ? ??-
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? 4.0 (PMKVY 4.0)
 ¾ ????????
?????-???????? ??????? ? ?? ?
??????? ?????? (PM-NAPS)
 ¾ ??? ????? ?
??????? (JSS)
 ¾ ???? ???? 2025 ? ? ??? ???????
? ?? 12,000 ????? ???? ??
???? ??? 
?? ???? 
 ¾ ???? ?? ?? 10,000 ????? ???? ?????? ?? ?
???? ???? ??????????? (ELI) 
???????
? ? ? ??? ???? ?
??????? ?? ??
???? ??? ?? ??? ?? 2,000 
????? ???? ?????? ?? ?????? ? ? ?
??????? ?? ??? ?? ? ???
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? (PMKVY) ?? ? ???? 2015 ?? 1.42 
????? ?? ???? ????????? ?? ??????
????? ????????? ???? ? ?? 
 ¾ ?? ?????? ? ? ??? 1,000 ?? ???? ?? ????? ?
????????? ?? ???? ???? 
? ?? ???? ? ? ??? ? ?? ???? ? ? ???? ??? ???
 ¾ ??? ??? ???? ???? ????? ??? 500 ????? ?
? ??????? ??? 1 ????? ?
????
? ? ? ??? 
?
????????? ? ? ?????? ?? ?? ????? ?? ?? ?? ?????? 5,000 ???? ????? 
??? ?? ?
????????? ???? ?? 6,000 ???? ?? ???
???? ?????? ??????? ?? 
?????? 
Page 4


 Page - 1
 Page - PB
?????? ?
? ?? ???????? ?? ???? ???? ???
? ?????? ???????
?
?????? ¾ ?
????? ??? 2024 ?? ???? ????, ?????, ?
??? ?? ???????? ?? 
??? ???? ??? ? ? ??? ??? ??????, ???? ?????, ??.??.??.?. ?? 
????? ???? ?? ??? ???? ??? ???
?? ?? ????? ??? 2024–25 ?????????????? ¾ ?????? ?? ???? ?????
 ¾ ??????? ????? ?
?????? ????? ?? ??????? ????? 
 ¾ ???????, ??? ??
????? ?? ????? 
 ¾ ? ? ?? ??? ????????? ?? ???????? ¾ ????????? ? ?? ?????? ¾ ???? ?????
 ¾ ????? ?
?????
 ¾ ?
???????? ???
??????
 ¾ ???? ????? ? ? ?
????
?????? ? ?? ????? ????????? ??????? ??
 ¾ ??? ??? 18-35 ???? ?? ??
? ? ? 60 ????? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ?? ?? 
65% 35 ???? ?? ?? ??
? ? ? ????
 ¾ ???? ?? ????? ??? ??
? ?? ????? ???? 2041 ?? ????? ?? ???? 
 ¾ ?????? ??????? 2023–24 ? ? ??? ????, ?????? ???? ???????? ?? ????? 
?
? ????? ??? Page - 2
 Page - PB
??????? ?? ????? ????
? ?? ?
??? ???? ? ? ? ??? ???-? ? ?? ?????? ??? ???? 
2030 ?? ??????? ????? ???? 78.5 ??? ?????? ? ???? ???? ? ?? 
????? ? ??
???? ??????? ?? ????????????? ¾ ???? ????? ?? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 49.8% ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 57.9% ?? ?? ??? 
 ¾ ??????
? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 23.3% ?? ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 37% ?? ?? ???
 ¾ ???? ??? 45% ?? ???? ??????? ? ? ?? ???, 11.4% ????????? ? ???, 28.9% 
?????
? ??? ?? 13% ??????? ? ?????? ? ?? ?
?????? ? ???
 ¾ ???? ??? ?
??? ????????? ?? ???? 2017–18 ??? 17.8% ?? ???? ???? 
2022–23 ??? 10% ?? ?? ??? 
 ¾ ????
??: ???? ??? ?????? ?????? ?? ?????? ??? ?????? ?? ?????? ??? ?
???? 
??? ???
 ¾ ?? ??? ????? ? ? ??? ????, 51.25% ?
??? ?????? ? ? ??? ????? ???? ? ?? ???? 
?????? ? ? ?? ????? ??? ??? ?? ??????? ???? 34% ??? 
?
? ?? ???????? ? ? ??? ???????
???????
????? ?? ?? ? ?
 ¾ ????????
????? ??? ? ? ? ? ?????? ? ? ??? ???, ???? ????
?? ???????
? ?? ????? ?? 
????? ?? ?? ?? ????? ?? 2 ??? ????? ???? ? ? ??? ? ? ?? ???? ??????? ????? 
????? ???? ??? ???
 ¾ ?? ??? ? ? ???? ???? ?? ???? ??? 4.1 ????? ?
????
? ?? ??????, ???? 
????? ?? ???? ?????? ?? ?
????? ??????? ?? ??? ?? 1,000 ???? ??? 
???????? ?
????????? (ITI) ?? ?????? ?? ????
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ???? ??? ???? ????? ?? ?????????
? ? ? ??? ???? ???
? ????? ?????? ?? 
??????? ? ? ??? ???? ????? ? ? ?????? ?? ?
?????? ?? ?????? ? ?? ???? 
???? ??? ??? ??? ? ?????, ??.??.??. ?? ??-?
??-????? ???????? ??? 
?????? ???? ? ?? ??? ??? ?? ???
????? ??????? ??? ????????
 ¾ ?
? ? ??? ??
???? ? ? ?
????? ??? ???? ???? ????? ???? ? ? ??? 55% ?? 
????? ? ?? ??? ????? ???? ???????? ????? ? ??-
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? 4.0 (PMKVY 4.0)
 ¾ ????????
?????-???????? ??????? ? ?? ?
??????? ?????? (PM-NAPS)
 ¾ ??? ????? ?
??????? (JSS)
 ¾ ???? ???? 2025 ? ? ??? ???????
? ?? 12,000 ????? ???? ??
???? ??? 
?? ???? 
 ¾ ???? ?? ?? 10,000 ????? ???? ?????? ?? ?
???? ???? ??????????? (ELI) 
???????
? ? ? ??? ???? ?
??????? ?? ??
???? ??? ?? ??? ?? 2,000 
????? ???? ?????? ?? ?????? ? ? ?
??????? ?? ??? ?? ? ???
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? (PMKVY) ?? ? ???? 2015 ?? 1.42 
????? ?? ???? ????????? ?? ??????
????? ????????? ???? ? ?? 
 ¾ ?? ?????? ? ? ??? 1,000 ?? ???? ?? ????? ?
????????? ?? ???? ???? 
? ?? ???? ? ? ??? ? ?? ???? ? ? ???? ??? ???
 ¾ ??? ??? ???? ???? ????? ??? 500 ????? ?
? ??????? ??? 1 ????? ?
????
? ? ? ??? 
?
????????? ? ? ?????? ?? ?? ????? ?? ?? ?? ?????? 5,000 ???? ????? 
??? ?? ?
????????? ???? ?? 6,000 ???? ?? ???
???? ?????? ??????? ?? 
?????? 
 Page - 4
 Page - PB
???? ????? ?? ?????? ¾ ???? ???? ?? ?????? ? ? ??? ?????-?????? ? ???
??? ? ? ??? 7.5 
??? ???? ?? ? ? ?? ?? ?
????? ?????? ???? ?????? ?? ?????? ? ? 
?????? ?? ??????? 25,000 ????? ????????? ??????
 ¾ ?? ?????? ? ? ????? ????????? ?? ?? ??
? ?
????????? ??? ???? ????? ? ? ??? 10 
??? ???? ?? ? ? ?? ? ? ??? ?????? ?????? ??????? ?? ?????? 
 ¾ ??? ??, ?-????? ? ? ?????? ?? ??????? ? ???? 1 ??? ??????? ? ? ??? 3% 
?? ??????? ????? ?????? ??????? ?? ??????
????????? ???????? ?? ?????
??????? ? ????
 ¾ ????? ???????? ????? ?? ?
??????
? ?? ?????? ????? ? ? ? ??? ???? 
???????? ?????? ? ? ??? ?????? ?????? ??? ?? ? ?? ???????? ?? ??????
 ¾ ???? ???? ????? ? ? ??? ?
????
??? ????? ??? 100 ???????? ‘???’ ???? 
?????? ?
? ? ?? ? ? ????? ??? ????? ???? ? ? ? ??? ?? ??? ?????? ?? 
????? ?? ?? ???
????? ???????????? ?????? ¾ ?? ?????? ? ? ??? ???? ???? 2025 ? ? ??? 4,824 ????? ???? ?? ??
???? 
???? ??? ??? 
 ¾ ?? ???? ???? 2024 (990 ????? ????) ?? ?
????? ??? 387.3% ?? ????? ??? 
 ¾ ?????? ?? ?? ???? ???? 2023–24 ?? ???? ???? 2027–28 ?? ?? 
?????? ? ? ??? ?????? ??????? 13,000 ????? ???? ? ??
Page 5


 Page - 1
 Page - PB
?????? ?
? ?? ???????? ?? ???? ???? ???
? ?????? ???????
?
?????? ¾ ?
????? ??? 2024 ?? ???? ????, ?????, ?
??? ?? ???????? ?? 
??? ???? ??? ? ? ??? ??? ??????, ???? ?????, ??.??.??.?. ?? 
????? ???? ?? ??? ???? ??? ???
?? ?? ????? ??? 2024–25 ?????????????? ¾ ?????? ?? ???? ?????
 ¾ ??????? ????? ?
?????? ????? ?? ??????? ????? 
 ¾ ???????, ??? ??
????? ?? ????? 
 ¾ ? ? ?? ??? ????????? ?? ???????? ¾ ????????? ? ?? ?????? ¾ ???? ?????
 ¾ ????? ?
?????
 ¾ ?
???????? ???
??????
 ¾ ???? ????? ? ? ?
????
?????? ? ?? ????? ????????? ??????? ??
 ¾ ??? ??? 18-35 ???? ?? ??
? ? ? 60 ????? ?? ???? ??? ???? ??? ????? ?? ?? 
65% 35 ???? ?? ?? ??
? ? ? ????
 ¾ ???? ?? ????? ??? ??
? ?? ????? ???? 2041 ?? ????? ?? ???? 
 ¾ ?????? ??????? 2023–24 ? ? ??? ????, ?????? ???? ???????? ?? ????? 
?
? ????? ??? Page - 2
 Page - PB
??????? ?? ????? ????
? ?? ?
??? ???? ? ? ? ??? ???-? ? ?? ?????? ??? ???? 
2030 ?? ??????? ????? ???? 78.5 ??? ?????? ? ???? ???? ? ?? 
????? ? ??
???? ??????? ?? ????????????? ¾ ???? ????? ?? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 49.8% ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 57.9% ?? ?? ??? 
 ¾ ??????
? ?? ???????? ???? 2017–18 ??? 23.3% ?? ?? ????? ???? 
2022–23 ??? 37% ?? ?? ???
 ¾ ???? ??? 45% ?? ???? ??????? ? ? ?? ???, 11.4% ????????? ? ???, 28.9% 
?????
? ??? ?? 13% ??????? ? ?????? ? ?? ?
?????? ? ???
 ¾ ???? ??? ?
??? ????????? ?? ???? 2017–18 ??? 17.8% ?? ???? ???? 
2022–23 ??? 10% ?? ?? ??? 
 ¾ ????
??: ???? ??? ?????? ?????? ?? ?????? ??? ?????? ?? ?????? ??? ?
???? 
??? ???
 ¾ ?? ??? ????? ? ? ??? ????, 51.25% ?
??? ?????? ? ? ??? ????? ???? ? ?? ???? 
?????? ? ? ?? ????? ??? ??? ?? ??????? ???? 34% ??? 
?
? ?? ???????? ? ? ??? ???????
???????
????? ?? ?? ? ?
 ¾ ????????
????? ??? ? ? ? ? ?????? ? ? ??? ???, ???? ????
?? ???????
? ?? ????? ?? 
????? ?? ?? ?? ????? ?? 2 ??? ????? ???? ? ? ??? ? ? ?? ???? ??????? ????? 
????? ???? ??? ???
 ¾ ?? ??? ? ? ???? ???? ?? ???? ??? 4.1 ????? ?
????
? ?? ??????, ???? 
????? ?? ???? ?????? ?? ?
????? ??????? ?? ??? ?? 1,000 ???? ??? 
???????? ?
????????? (ITI) ?? ?????? ?? ????
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ???? ??? ???? ????? ?? ?????????
? ? ? ??? ???? ???
? ????? ?????? ?? 
??????? ? ? ??? ???? ????? ? ? ?????? ?? ?
?????? ?? ?????? ? ?? ???? 
???? ??? ??? ??? ? ?????, ??.??.??. ?? ??-?
??-????? ???????? ??? 
?????? ???? ? ?? ??? ??? ?? ???
????? ??????? ??? ????????
 ¾ ?
? ? ??? ??
???? ? ? ?
????? ??? ???? ???? ????? ???? ? ? ??? 55% ?? 
????? ? ?? ??? ????? ???? ???????? ????? ? ??-
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? 4.0 (PMKVY 4.0)
 ¾ ????????
?????-???????? ??????? ? ?? ?
??????? ?????? (PM-NAPS)
 ¾ ??? ????? ?
??????? (JSS)
 ¾ ???? ???? 2025 ? ? ??? ???????
? ?? 12,000 ????? ???? ??
???? ??? 
?? ???? 
 ¾ ???? ?? ?? 10,000 ????? ???? ?????? ?? ?
???? ???? ??????????? (ELI) 
???????
? ? ? ??? ???? ?
??????? ?? ??
???? ??? ?? ??? ?? 2,000 
????? ???? ?????? ?? ?????? ? ? ?
??????? ?? ??? ?? ? ???
 ¾ ????????
????? ???? ????? ?????? (PMKVY) ?? ? ???? 2015 ?? 1.42 
????? ?? ???? ????????? ?? ??????
????? ????????? ???? ? ?? 
 ¾ ?? ?????? ? ? ??? 1,000 ?? ???? ?? ????? ?
????????? ?? ???? ???? 
? ?? ???? ? ? ??? ? ?? ???? ? ? ???? ??? ???
 ¾ ??? ??? ???? ???? ????? ??? 500 ????? ?
? ??????? ??? 1 ????? ?
????
? ? ? ??? 
?
????????? ? ? ?????? ?? ?? ????? ?? ?? ?? ?????? 5,000 ???? ????? 
??? ?? ?
????????? ???? ?? 6,000 ???? ?? ???
???? ?????? ??????? ?? 
?????? 
 Page - 4
 Page - PB
???? ????? ?? ?????? ¾ ???? ???? ?? ?????? ? ? ??? ?????-?????? ? ???
??? ? ? ??? 7.5 
??? ???? ?? ? ? ?? ?? ?
????? ?????? ???? ?????? ?? ?????? ? ? 
?????? ?? ??????? 25,000 ????? ????????? ??????
 ¾ ?? ?????? ? ? ????? ????????? ?? ?? ??
? ?
????????? ??? ???? ????? ? ? ??? 10 
??? ???? ?? ? ? ?? ? ? ??? ?????? ?????? ??????? ?? ?????? 
 ¾ ??? ??, ?-????? ? ? ?????? ?? ??????? ? ???? 1 ??? ??????? ? ? ??? 3% 
?? ??????? ????? ?????? ??????? ?? ??????
????????? ???????? ?? ?????
??????? ? ????
 ¾ ????? ???????? ????? ?? ?
??????
? ?? ?????? ????? ? ? ? ??? ???? 
???????? ?????? ? ? ??? ?????? ?????? ??? ?? ? ?? ???????? ?? ??????
 ¾ ???? ???? ????? ? ? ??? ?
????
??? ????? ??? 100 ???????? ‘???’ ???? 
?????? ?
? ? ?? ? ? ????? ??? ????? ???? ? ? ? ??? ?? ??? ?????? ?? 
????? ?? ?? ???
????? ???????????? ?????? ¾ ?? ?????? ? ? ??? ???? ???? 2025 ? ? ??? 4,824 ????? ???? ?? ??
???? 
???? ??? ??? 
 ¾ ?? ???? ???? 2024 (990 ????? ????) ?? ?
????? ??? 387.3% ?? ????? ??? 
 ¾ ?????? ?? ?? ???? ???? 2023–24 ?? ???? ???? 2027–28 ?? ?? 
?????? ? ? ??? ?????? ??????? 13,000 ????? ???? ? ??
 Page - 5
 Page - PB
???? ?????????? ???????
 ¾ ?? ?????? ?? ????? ???? ?
????? ?? ? ? ?? ???? ??? 2023–24 ??? ?? ?? ?? 
???
??? 2023 ? ?? ????????
????? ??? ???? ???? ?? ? ???? ?
????
?? ???? ??? 
 ¾ ??? ????? : ??? ???????? ?? ?????????? ?? ?
??
???? ?????? ??????? ????? ?? 
?? ???? ? ????? ?? ?????? ?? ??? ???? ????
 ¾ ??????? ? ? ??? : 
 ? ???? ?????????? ??????-???? ?? ??.??. ????? ? ???? ???????? 
 ? ?
?? ??? ???????????
 ? ?? ??????
 ? ?????? ????? ??? ? ? ??? ???????????
 ? ?????? ?????? ? ? ?????? ?? ??????? ??????? ????? 
 ¾ ??????? ? ? ??? 18 ????? ???????? ???- ????, ???? ??????? ??, ??? ??????? ??, 
?????, ?????? ?? ?
?? ??? ??????? ??, ???? ?????? ? ????, ?
?????, ?
? ?????, 
?
???????? (????? ?????? ? ????), ????? ?????? ? ????, ???? (???????)/ ?
??? 
?????? ? ????/?
??? ??????, ?????????, ?????/????/???
? ??????? ??/???? 
?
?????, ?
?????? ?? ?????? ? ?????? ? ???? (???
?????), ????, ???? ??????? ?? 
(???????), ????, ???? ?? ???? ?????? ? ? ? ??? ??????? ???
???? ???????? ???
 ¾ ??? ??? ???? ?????? ? ? ?
??????, ?-???? ????? ? ?? ???? ???? ??????? ? ? 
??? ?????? ??? ?? ???? ? ? ?????, ???? ?????????
? , ?????? ?? 
?
??????
? ? ? ??? ???-????? ??????? ?? ?
????? ??????? ????? ?? ?????? 
? ? ????
? ? ????? ?? ?
?????? ?????????
? ? ???? ????????
? ?? ??????? 
????? ???
Read More
2 videos|3440 docs|1078 tests

FAQs on Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi) - Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC

1. कुरुक्षेत्र का महत्व क्या है और यह भारतीय इतिहास में क्यों महत्वपूर्ण है ?
Ans. कुरुक्षेत्र एक ऐतिहासिक स्थल है जो महाभारत के युद्ध का स्थल माना जाता है। यह स्थान धर्म, नीति और जीवन के विभिन्न पहलुओं पर गहरे विचार का केंद्र है। यहाँ भगवान कृष्ण ने अर्जुन को गीता का उपदेश दिया, जो भारतीय दार्शनिकता और संस्कृति का अभिन्न हिस्सा है। इसलिए, कुरुक्षेत्र का महत्व न केवल ऐतिहासिक है, बल्कि यह आध्यात्मिक और नैतिक शिक्षा का भी स्रोत है।
2. कुरुक्षेत्र की भौगोलिक स्थिति क्या है ?
Ans. कुरुक्षेत्र हरियाणा राज्य में स्थित है। यह दिल्ली से लगभग 160 किलोमीटर उत्तर में और चंडीगढ़ से लगभग 90 किलोमीटर दक्षिण में स्थित है। कुरुक्षेत्र का क्षेत्रफल लगभग 1,800 वर्ग किलोमीटर है और यहाँ की प्रमुख नदियाँ जैसे सरस्वती और कुरुक्षेत्र की पवित्रता को बढ़ाती हैं।
3. कुरुक्षेत्र में कौन-कौन से प्रमुख धार्मिक और सांस्कृतिक स्थल हैं ?
Ans. कुरुक्षेत्र में कई प्रमुख धार्मिक स्थल हैं, जैसे कि ब्रह्म सरोवर, ज्योतिसर (जहाँ गीता उपदेश दिया गया), और सन्निहित सरोवर। इसके अलावा, यहाँ पर विभिन्न मंदिर भी हैं, जैसे कि श्री कृष्णा मंदिर और सच्चिदानंद आश्रम। ये स्थल तीर्थयात्रियों और पर्यटकों के लिए महत्वपूर्ण आकर्षण हैं।
4. कुरुक्षेत्र का सामाजिक और आर्थिक विकास कैसे हुआ है ?
Ans. कुरुक्षेत्र का सामाजिक और आर्थिक विकास कृषि, पर्यटन और शिक्षा के क्षेत्र में हुआ है। यहाँ के लोग मुख्यतः कृषि पर निर्भर हैं, जबकि पर्यटन ने स्थानीय अर्थव्यवस्था को काफी बढ़ावा दिया है। हाल के वर्षों में, कुरुक्षेत्र में विभिन्न शैक्षणिक संस्थान भी स्थापित हुए हैं, जिससे यहाँ की शिक्षा व्यवस्था में सुधार हुआ है।
5. कुरुक्षेत्र पर महाभारत का क्या प्रभाव पड़ा है ?
Ans. कुरुक्षेत्र पर महाभारत का गहरा प्रभाव पड़ा है। यहाँ का युद्ध न केवल व्यक्तिगत संघर्षों का प्रतीक था, बल्कि यह धर्म, नीति और समाज के लिए महत्वपूर्ण नैतिक सवालों को भी उजागर करता है। गीता के उपदेशों ने जीवन के विभिन्न पहलुओं को समझने में मदद की और आज भी ये विचार लोगों के लिए प्रेरणा स्रोत बने हुए हैं।
Related Searches

Viva Questions

,

Objective type Questions

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

mock tests for examination

,

Extra Questions

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

practice quizzes

,

Semester Notes

,

ppt

,

Exam

,

Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

past year papers

,

Previous Year Questions with Solutions

,

Sample Paper

,

MCQs

,

Free

,

Summary

,

Important questions

,

pdf

,

Kurukshetra Summary November 2024 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

shortcuts and tricks

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

video lectures

,

study material

;