UPSC Exam  >  UPSC Notes  >  Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly  >  Yojana Summary March 2025 (Hindi)

Yojana Summary March 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC PDF Download

Download, print and study this document offline
Please wait while the PDF view is loading
 Page 1


 
 Page - 1
 Page - PB
?????? ???? ??????? ?? ??????
?
?????? 
 ¾ ???
?? ?? 2020 ???? ?? ?? ????? ?????? ?? ??????? ?? ???????? ????? ????????? (IKS) 
??????? ??? ??????? ??? ?????????? ???, ??????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? 
???????? ????????? ?????? ?????
? (AICTE) ???? ??? 
 ¾ ????????? ????? ?? ???????? ???????????? ???? ????? ?? ? ???
??? ??????? ??? ???????? 
‘???????? ?????’ ???? ??? ???? ?????? ?? ? ?????? ??????? ?? ? ??? ??? ???????????? 
??
? ????????????? ????? ?? ? ??? ????? ??????? ???
 ¾ ?????
??
????? ?????? ?? ‘??? ?????? ??? ????
?????’, ?? ???????? ????? ???? ??? ???? 
?? ???? (?
? :? ??
? ?
??? ??) ?? ? ??? ???? ????????? ?????? ???? ??? ???????? ?? ? 
???? ? ?? ? ??
?????, ?????? ???? ?????????? ???? ??, ????? ?????? ????? 
????????
????? ???? ??? ??? ?????? ???? ??? ?? ???? ???????? ?? ??? ?? ? ?? ??? ??? 
???????? ???? ????? ???????? ???
 ¾ ?? ?
????? ? ???? ?? ??? ???
???? ??? ?????? ????? ??? ???? ?? ?
???? ??? ???????? 
????? ?????? ?????? ?? ????????????? ????? ??? ???? ?? ???? ??????? ???????? 
?????? ??????? ?? ???????????
? ???? ?????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??? ????? 
?????? ????? ???? ???
??????? ???? ???????
 ¾ ???????? ????? ?????? ?? ??? ??
????? ?? ??????? ??? ?? ??
??????? ???????? 
??????? ??? ?
? ????? ??? ???? ?
??????? ?????? ??????? ??????? ??? ????? ???, 
????? ?? ???
Page 2


 
 Page - 1
 Page - PB
?????? ???? ??????? ?? ??????
?
?????? 
 ¾ ???
?? ?? 2020 ???? ?? ?? ????? ?????? ?? ??????? ?? ???????? ????? ????????? (IKS) 
??????? ??? ??????? ??? ?????????? ???, ??????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? 
???????? ????????? ?????? ?????
? (AICTE) ???? ??? 
 ¾ ????????? ????? ?? ???????? ???????????? ???? ????? ?? ? ???
??? ??????? ??? ???????? 
‘???????? ?????’ ???? ??? ???? ?????? ?? ? ?????? ??????? ?? ? ??? ??? ???????????? 
??
? ????????????? ????? ?? ? ??? ????? ??????? ???
 ¾ ?????
??
????? ?????? ?? ‘??? ?????? ??? ????
?????’, ?? ???????? ????? ???? ??? ???? 
?? ???? (?
? :? ??
? ?
??? ??) ?? ? ??? ???? ????????? ?????? ???? ??? ???????? ?? ? 
???? ? ?? ? ??
?????, ?????? ???? ?????????? ???? ??, ????? ?????? ????? 
????????
????? ???? ??? ??? ?????? ???? ??? ?? ???? ???????? ?? ??? ?? ? ?? ??? ??? 
???????? ???? ????? ???????? ???
 ¾ ?? ?
????? ? ???? ?? ??? ???
???? ??? ?????? ????? ??? ???? ?? ?
???? ??? ???????? 
????? ?????? ?????? ?? ????????????? ????? ??? ???? ?? ???? ??????? ???????? 
?????? ??????? ?? ???????????
? ???? ?????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??? ????? 
?????? ????? ???? ???
??????? ???? ???????
 ¾ ???????? ????? ?????? ?? ??? ??
????? ?? ??????? ??? ?? ??
??????? ???????? 
??????? ??? ?
? ????? ??? ???? ?
??????? ?????? ??????? ??????? ??? ????? ???, 
????? ?? ???
 
 Page - 2
 Page - PB
??
??????
? ???? ?
????? ??? ???? ??? ??? ?? ‘???????? ?????’ ??????? ????? ???? 
??? ????? ??? ????? ?? ? ????? ???? ??? ????? ?? ? ???? ?
?????? ??? ??? ???? ??? ?? ? ????? ??? 
???? ?????- ??????, ??
?????, ???????? ??
? ????????? ?? ? ??? ???? ????? ??? ?????? 
???? ???
 ¾ ???? ????? ??? ???- ??
????? (?????????? ???? ??????), ??
????? (??
????????? 
??
? ?
???? ???? ??????), ?
???????? (???????? ??????
? ???? ??????) ?? 
???????? (??????
?????? ???? ??????)? ????? ???? ?????????? ?? ????????????? 
????? ????? ??????? ? ??? 
 ¾ ??????
? ?????????? ???????
? ?? ?????? ?? ?? ???? ????? ???? ????? ??? ????????? 
??? ??? ?????? ???? ??? ????? ?? ? ??? ?
????? ???? ?? ???? ????? ??? ?? ?????????? 
???, ????A. ??????? ?? ??? ?????, ?????? ?????? ??
? ????????????, ? ??????
? ? 
?? ? ???????
? ??? ?
????????, ???
? ???? ?????????? (????? ?? ?????
??? ????? ?????? 
??) ?? ???????
? ??? ???????? ???? ???????? 
 ¾ ?????? ??
????? ?? 18 ?
????? ??
? 18 ???
????? ?? ??? ??
????? ?? 3 ?
????? ???? 
?
????? ???? ????? ?? ? ??? ????? ??? ??? ??????? ??????????, ???, ?
?????, ???? 
? ????? ????? ?
?????? ??????? ???? ?????????? ?? ? ??? ???? ???? ?????????? 
?????????? ?????? ??? ? ???
 ¾ ????????????? ???-?
????????? ??????? ?? ? ??
????? ???? ???? ‘???????? ?????’ 
????? ??????
????? ?? ???? ??? ???? 2015 ?? 21 ?
??? ??? ?
??????? ??????? ??? ???? 
???????? ?????? ??? ???????????? ??? ???????? ??? ?????? ? ?? ??????? ?????? 
????? ??? ?? ??? ??? ???? ????? (?????-?
?????) ?????
? ?? ???????????? ??? 
????? ????? ???? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ????
?????? ??? ??????? ??? 
??? ????? ????? ???? ???? ???
Page 3


 
 Page - 1
 Page - PB
?????? ???? ??????? ?? ??????
?
?????? 
 ¾ ???
?? ?? 2020 ???? ?? ?? ????? ?????? ?? ??????? ?? ???????? ????? ????????? (IKS) 
??????? ??? ??????? ??? ?????????? ???, ??????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? 
???????? ????????? ?????? ?????
? (AICTE) ???? ??? 
 ¾ ????????? ????? ?? ???????? ???????????? ???? ????? ?? ? ???
??? ??????? ??? ???????? 
‘???????? ?????’ ???? ??? ???? ?????? ?? ? ?????? ??????? ?? ? ??? ??? ???????????? 
??
? ????????????? ????? ?? ? ??? ????? ??????? ???
 ¾ ?????
??
????? ?????? ?? ‘??? ?????? ??? ????
?????’, ?? ???????? ????? ???? ??? ???? 
?? ???? (?
? :? ??
? ?
??? ??) ?? ? ??? ???? ????????? ?????? ???? ??? ???????? ?? ? 
???? ? ?? ? ??
?????, ?????? ???? ?????????? ???? ??, ????? ?????? ????? 
????????
????? ???? ??? ??? ?????? ???? ??? ?? ???? ???????? ?? ??? ?? ? ?? ??? ??? 
???????? ???? ????? ???????? ???
 ¾ ?? ?
????? ? ???? ?? ??? ???
???? ??? ?????? ????? ??? ???? ?? ?
???? ??? ???????? 
????? ?????? ?????? ?? ????????????? ????? ??? ???? ?? ???? ??????? ???????? 
?????? ??????? ?? ???????????
? ???? ?????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??? ????? 
?????? ????? ???? ???
??????? ???? ???????
 ¾ ???????? ????? ?????? ?? ??? ??
????? ?? ??????? ??? ?? ??
??????? ???????? 
??????? ??? ?
? ????? ??? ???? ?
??????? ?????? ??????? ??????? ??? ????? ???, 
????? ?? ???
 
 Page - 2
 Page - PB
??
??????
? ???? ?
????? ??? ???? ??? ??? ?? ‘???????? ?????’ ??????? ????? ???? 
??? ????? ??? ????? ?? ? ????? ???? ??? ????? ?? ? ???? ?
?????? ??? ??? ???? ??? ?? ? ????? ??? 
???? ?????- ??????, ??
?????, ???????? ??
? ????????? ?? ? ??? ???? ????? ??? ?????? 
???? ???
 ¾ ???? ????? ??? ???- ??
????? (?????????? ???? ??????), ??
????? (??
????????? 
??
? ?
???? ???? ??????), ?
???????? (???????? ??????
? ???? ??????) ?? 
???????? (??????
?????? ???? ??????)? ????? ???? ?????????? ?? ????????????? 
????? ????? ??????? ? ??? 
 ¾ ??????
? ?????????? ???????
? ?? ?????? ?? ?? ???? ????? ???? ????? ??? ????????? 
??? ??? ?????? ???? ??? ????? ?? ? ??? ?
????? ???? ?? ???? ????? ??? ?? ?????????? 
???, ????A. ??????? ?? ??? ?????, ?????? ?????? ??
? ????????????, ? ??????
? ? 
?? ? ???????
? ??? ?
????????, ???
? ???? ?????????? (????? ?? ?????
??? ????? ?????? 
??) ?? ???????
? ??? ???????? ???? ???????? 
 ¾ ?????? ??
????? ?? 18 ?
????? ??
? 18 ???
????? ?? ??? ??
????? ?? 3 ?
????? ???? 
?
????? ???? ????? ?? ? ??? ????? ??? ??? ??????? ??????????, ???, ?
?????, ???? 
? ????? ????? ?
?????? ??????? ???? ?????????? ?? ? ??? ???? ???? ?????????? 
?????????? ?????? ??? ? ???
 ¾ ????????????? ???-?
????????? ??????? ?? ? ??
????? ???? ???? ‘???????? ?????’ 
????? ??????
????? ?? ???? ??? ???? 2015 ?? 21 ?
??? ??? ?
??????? ??????? ??? ???? 
???????? ?????? ??? ???????????? ??? ???????? ??? ?????? ? ?? ??????? ?????? 
????? ??? ?? ??? ??? ???? ????? (?????-?
?????) ?????
? ?? ???????????? ??? 
????? ????? ???? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ????
?????? ??? ??????? ??? 
??? ????? ????? ???? ???? ???
 
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ?????? ??????? ??? ????-????????? ??????? ??? ?????? ????? ??? ??? ???? ????? ??? 
??????? ?? ?
?? ???? ??????? ??? ??????? ??? ?? ????????? ?????? ?????? ????? ?
??????? 
??? ?
?? ????????? ?? ? ??
?????, ?????
?? ??? ?
????? 3102 ???? ?
????? ??? ????? 
???? ???? ?????? ?
?? ???? ?? 8,64,000 ????? ??? ????; ???? ???? ?????? 
?
?? ???? ?? 1,296,000 ????? ??? ???? ?? ???
?? ???? ?? 1,728,000 
????? ??? ????? 
 ¾ ?? ????????, ??
????? ?????????????? ?? ? ????????? ?? ? ???????, ?????? ??????? 
??????? ???? ?
??????? ???? ??, ?????? ?? ?????? ???? ?
??????? ??? ?????? ??????? ???? 
1500 ???? ?
????? ?
??? ? ?? ????, ????? ??
??
? ?????? ??????? ???? 3300 ???? ?
????? 
?
??? ? ?? ????? ?
??????? ???? (??? ??????) ??????????????? ?????? ????????? ???? ?
????? 
?? 11oha ????????? ????? ?? ? ?
?????? ???? ?????? ???? ?????
 ¾ ?
???????? ??? ?????? ????? ??? ?
????? ?? ? ????? ?
??????? ?? ? ?????? ???? ??????? 
?? ?? ?? ? ? ??? ????????? ?? ?? ???? ??????? ?? ? ???, ?
????? ??????? 
?? ??????? ???? ?????????? ??? ???? ????? ???? ???????? ??? ??????, ?
??????, 
???????? ??
? ????? ?? ? ??? ???? ?????? ? ? ?????? ???? ??? ???? ?????? ??????? 
?? ??? ??????? ??????? ???? ???? ?????, ??????? ?
? ????????, ??????, ????? ? ?
???? ??? 
???-??? ??????? ?? ?
???????? ?????? ????? ?? ?? ???? ?
????? ?? ? ??
?????, ???????? ???? 
???? ?? ??????: ??????, ?? ? ??, ???? ? ???? ?? ????? ???? ??? ???? ???? ????? 
?? ??? ?
??????? ?? ? ??????? ?? ?
??
????? ????? ??? ??????????? ?
?????? ??? ???????? 
?????? ? ?? ???? ????? ???? ??????? ?????? ????? 
 ¾ ????????? ?? ?????????? ??? ??????? ??? ??? ????? ?????? ??? ?????????? ?????????? 
???? ??? ??? ???? ??, ??????? ?? ??? ????? ??-?
?????? ????? ?????? ??????? ?? 
??? ??? ???????? ??? ??????? (???? ?? ?) ????
Page 4


 
 Page - 1
 Page - PB
?????? ???? ??????? ?? ??????
?
?????? 
 ¾ ???
?? ?? 2020 ???? ?? ?? ????? ?????? ?? ??????? ?? ???????? ????? ????????? (IKS) 
??????? ??? ??????? ??? ?????????? ???, ??????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? 
???????? ????????? ?????? ?????
? (AICTE) ???? ??? 
 ¾ ????????? ????? ?? ???????? ???????????? ???? ????? ?? ? ???
??? ??????? ??? ???????? 
‘???????? ?????’ ???? ??? ???? ?????? ?? ? ?????? ??????? ?? ? ??? ??? ???????????? 
??
? ????????????? ????? ?? ? ??? ????? ??????? ???
 ¾ ?????
??
????? ?????? ?? ‘??? ?????? ??? ????
?????’, ?? ???????? ????? ???? ??? ???? 
?? ???? (?
? :? ??
? ?
??? ??) ?? ? ??? ???? ????????? ?????? ???? ??? ???????? ?? ? 
???? ? ?? ? ??
?????, ?????? ???? ?????????? ???? ??, ????? ?????? ????? 
????????
????? ???? ??? ??? ?????? ???? ??? ?? ???? ???????? ?? ??? ?? ? ?? ??? ??? 
???????? ???? ????? ???????? ???
 ¾ ?? ?
????? ? ???? ?? ??? ???
???? ??? ?????? ????? ??? ???? ?? ?
???? ??? ???????? 
????? ?????? ?????? ?? ????????????? ????? ??? ???? ?? ???? ??????? ???????? 
?????? ??????? ?? ???????????
? ???? ?????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??? ????? 
?????? ????? ???? ???
??????? ???? ???????
 ¾ ???????? ????? ?????? ?? ??? ??
????? ?? ??????? ??? ?? ??
??????? ???????? 
??????? ??? ?
? ????? ??? ???? ?
??????? ?????? ??????? ??????? ??? ????? ???, 
????? ?? ???
 
 Page - 2
 Page - PB
??
??????
? ???? ?
????? ??? ???? ??? ??? ?? ‘???????? ?????’ ??????? ????? ???? 
??? ????? ??? ????? ?? ? ????? ???? ??? ????? ?? ? ???? ?
?????? ??? ??? ???? ??? ?? ? ????? ??? 
???? ?????- ??????, ??
?????, ???????? ??
? ????????? ?? ? ??? ???? ????? ??? ?????? 
???? ???
 ¾ ???? ????? ??? ???- ??
????? (?????????? ???? ??????), ??
????? (??
????????? 
??
? ?
???? ???? ??????), ?
???????? (???????? ??????
? ???? ??????) ?? 
???????? (??????
?????? ???? ??????)? ????? ???? ?????????? ?? ????????????? 
????? ????? ??????? ? ??? 
 ¾ ??????
? ?????????? ???????
? ?? ?????? ?? ?? ???? ????? ???? ????? ??? ????????? 
??? ??? ?????? ???? ??? ????? ?? ? ??? ?
????? ???? ?? ???? ????? ??? ?? ?????????? 
???, ????A. ??????? ?? ??? ?????, ?????? ?????? ??
? ????????????, ? ??????
? ? 
?? ? ???????
? ??? ?
????????, ???
? ???? ?????????? (????? ?? ?????
??? ????? ?????? 
??) ?? ???????
? ??? ???????? ???? ???????? 
 ¾ ?????? ??
????? ?? 18 ?
????? ??
? 18 ???
????? ?? ??? ??
????? ?? 3 ?
????? ???? 
?
????? ???? ????? ?? ? ??? ????? ??? ??? ??????? ??????????, ???, ?
?????, ???? 
? ????? ????? ?
?????? ??????? ???? ?????????? ?? ? ??? ???? ???? ?????????? 
?????????? ?????? ??? ? ???
 ¾ ????????????? ???-?
????????? ??????? ?? ? ??
????? ???? ???? ‘???????? ?????’ 
????? ??????
????? ?? ???? ??? ???? 2015 ?? 21 ?
??? ??? ?
??????? ??????? ??? ???? 
???????? ?????? ??? ???????????? ??? ???????? ??? ?????? ? ?? ??????? ?????? 
????? ??? ?? ??? ??? ???? ????? (?????-?
?????) ?????
? ?? ???????????? ??? 
????? ????? ???? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ????
?????? ??? ??????? ??? 
??? ????? ????? ???? ???? ???
 
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ?????? ??????? ??? ????-????????? ??????? ??? ?????? ????? ??? ??? ???? ????? ??? 
??????? ?? ?
?? ???? ??????? ??? ??????? ??? ?? ????????? ?????? ?????? ????? ?
??????? 
??? ?
?? ????????? ?? ? ??
?????, ?????
?? ??? ?
????? 3102 ???? ?
????? ??? ????? 
???? ???? ?????? ?
?? ???? ?? 8,64,000 ????? ??? ????; ???? ???? ?????? 
?
?? ???? ?? 1,296,000 ????? ??? ???? ?? ???
?? ???? ?? 1,728,000 
????? ??? ????? 
 ¾ ?? ????????, ??
????? ?????????????? ?? ? ????????? ?? ? ???????, ?????? ??????? 
??????? ???? ?
??????? ???? ??, ?????? ?? ?????? ???? ?
??????? ??? ?????? ??????? ???? 
1500 ???? ?
????? ?
??? ? ?? ????, ????? ??
??
? ?????? ??????? ???? 3300 ???? ?
????? 
?
??? ? ?? ????? ?
??????? ???? (??? ??????) ??????????????? ?????? ????????? ???? ?
????? 
?? 11oha ????????? ????? ?? ? ?
?????? ???? ?????? ???? ?????
 ¾ ?
???????? ??? ?????? ????? ??? ?
????? ?? ? ????? ?
??????? ?? ? ?????? ???? ??????? 
?? ?? ?? ? ? ??? ????????? ?? ?? ???? ??????? ?? ? ???, ?
????? ??????? 
?? ??????? ???? ?????????? ??? ???? ????? ???? ???????? ??? ??????, ?
??????, 
???????? ??
? ????? ?? ? ??? ???? ?????? ? ? ?????? ???? ??? ???? ?????? ??????? 
?? ??? ??????? ??????? ???? ???? ?????, ??????? ?
? ????????, ??????, ????? ? ?
???? ??? 
???-??? ??????? ?? ?
???????? ?????? ????? ?? ?? ???? ?
????? ?? ? ??
?????, ???????? ???? 
???? ?? ??????: ??????, ?? ? ??, ???? ? ???? ?? ????? ???? ??? ???? ???? ????? 
?? ??? ?
??????? ?? ? ??????? ?? ?
??
????? ????? ??? ??????????? ?
?????? ??? ???????? 
?????? ? ?? ???? ????? ???? ??????? ?????? ????? 
 ¾ ????????? ?? ?????????? ??? ??????? ??? ??? ????? ?????? ??? ?????????? ?????????? 
???? ??? ??? ???? ??, ??????? ?? ??? ????? ??-?
?????? ????? ?????? ??????? ?? 
??? ??? ???????? ??? ??????? (???? ?? ?) ????
 
 Page - 4
 Page - PB
 ¾ ?? ????? ?? ??????? ??? ??
? ????? ????? ???? ??
????? ?????????????? ?? ? ??
?????, ??? 
????? ??? ?
????? ??????????? ????????? (???? 599 ???? ?
?????-527 ???? ?
?????) ?? ??? 
????? ?????? ????, ??? ??
????? ?? ? ??
?????, ??? ????? ?????? ??????? ?????? ??? ?
??????? 
??? ???? ???, ????? ????? ??? ?? ?? ?
??????? ?? ?????? ???? ??
????? ?????????????? ?? ? 
??
?????, ????? ?????????? ????? ?
???? (???? 563 ???? ?
?????-483 ???? ?
?????) ?? 
??? ????? ??? ? ????? ????? ????? ???? ???????? ????? ??????????? ???? ??? ?? ??????? ??? 
???? ? ???????, ????? ??? ??? ???? ???????? ? ?? ? ???
 ¾ ?????????? ????? ???? ???? ? ???? ??????? ?? ?? ?? ?????? ? ?? ??? ?? ? ? ???????? 
?????? ??
? ???????????? ???- ??????? (???? 800-700 ???? ?
?????), ?????? (???? 
750-650 ???? ?
?????), ???????? (???? 600-500 ???? ?
?????), ??????? (???? 
520-460 ???? ?
?????), ??????????? (???? 300-200 ???? ?
?????), ??? ?? ??? (???? 
400-200 ???? ?
?????), ???????? (476-550 ?.), ??????????? (505-587 ?.) ?? 
???? ????? (???? 1360-1455 ?.)? ? ???????
??? (1887-1920) ?? ? ?? ???? ???? ??? 
????? ?? ??????? ???? ?? ? ??????? ???? ? ? ??
????? ???? ?? ?? ???????? ? ??? ?? ??
 ¾ ???? ?
?????? ?? ?
??? ?? ?
?????? ???? ??? ??? ????? ????? ???????, ???? ? ?? ??????? 
? ??? ????
??? ?? ? ??????? ???
??
? ?? ?????? ????? ???? ‘???? ?????????? 
?? ? ????’ ?? ? ??? ???? ????? ????? ????? ?
??? ?? ?? ??????????
?? ??????? ????? 
???????????
? ???? ???? ? ???????
 ¾ ????? ????????? ??? ??????? ?????????
? ???? ? ??? ?? ????????? ??? ???? ???????? 
??????????? ?????? ?? ?? ?????, ??? ? ??????? ?? ? ???? ?????
????? ????? ???? ?? 
?? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ????? ?? ‘????
?? ??????’ ? ????, ?????? ?? ?
????? ??? ????????? 
????? ? ?? ??????? ? ??????
? ?? ??? ???????? ??? ??? ??? ?? ?????, ?? ???????????, ????????? 
Page 5


 
 Page - 1
 Page - PB
?????? ???? ??????? ?? ??????
?
?????? 
 ¾ ???
?? ?? 2020 ???? ?? ?? ????? ?????? ?? ??????? ?? ???????? ????? ????????? (IKS) 
??????? ??? ??????? ??? ?????????? ???, ??????? ?? ???????? ?? ??????? ???? ???? 
???????? ????????? ?????? ?????
? (AICTE) ???? ??? 
 ¾ ????????? ????? ?? ???????? ???????????? ???? ????? ?? ? ???
??? ??????? ??? ???????? 
‘???????? ?????’ ???? ??? ???? ?????? ?? ? ?????? ??????? ?? ? ??? ??? ???????????? 
??
? ????????????? ????? ?? ? ??? ????? ??????? ???
 ¾ ?????
??
????? ?????? ?? ‘??? ?????? ??? ????
?????’, ?? ???????? ????? ???? ??? ???? 
?? ???? (?
? :? ??
? ?
??? ??) ?? ? ??? ???? ????????? ?????? ???? ??? ???????? ?? ? 
???? ? ?? ? ??
?????, ?????? ???? ?????????? ???? ??, ????? ?????? ????? 
????????
????? ???? ??? ??? ?????? ???? ??? ?? ???? ???????? ?? ??? ?? ? ?? ??? ??? 
???????? ???? ????? ???????? ???
 ¾ ?? ?
????? ? ???? ?? ??? ???
???? ??? ?????? ????? ??? ???? ?? ?
???? ??? ???????? 
????? ?????? ?????? ?? ????????????? ????? ??? ???? ?? ???? ??????? ???????? 
?????? ??????? ?? ???????????
? ???? ?????? ??? ???? ?????? ?? ??????? ??? ????? 
?????? ????? ???? ???
??????? ???? ???????
 ¾ ???????? ????? ?????? ?? ??? ??
????? ?? ??????? ??? ?? ??
??????? ???????? 
??????? ??? ?
? ????? ??? ???? ?
??????? ?????? ??????? ??????? ??? ????? ???, 
????? ?? ???
 
 Page - 2
 Page - PB
??
??????
? ???? ?
????? ??? ???? ??? ??? ?? ‘???????? ?????’ ??????? ????? ???? 
??? ????? ??? ????? ?? ? ????? ???? ??? ????? ?? ? ???? ?
?????? ??? ??? ???? ??? ?? ? ????? ??? 
???? ?????- ??????, ??
?????, ???????? ??
? ????????? ?? ? ??? ???? ????? ??? ?????? 
???? ???
 ¾ ???? ????? ??? ???- ??
????? (?????????? ???? ??????), ??
????? (??
????????? 
??
? ?
???? ???? ??????), ?
???????? (???????? ??????
? ???? ??????) ?? 
???????? (??????
?????? ???? ??????)? ????? ???? ?????????? ?? ????????????? 
????? ????? ??????? ? ??? 
 ¾ ??????
? ?????????? ???????
? ?? ?????? ?? ?? ???? ????? ???? ????? ??? ????????? 
??? ??? ?????? ???? ??? ????? ?? ? ??? ?
????? ???? ?? ???? ????? ??? ?? ?????????? 
???, ????A. ??????? ?? ??? ?????, ?????? ?????? ??
? ????????????, ? ??????
? ? 
?? ? ???????
? ??? ?
????????, ???
? ???? ?????????? (????? ?? ?????
??? ????? ?????? 
??) ?? ???????
? ??? ???????? ???? ???????? 
 ¾ ?????? ??
????? ?? 18 ?
????? ??
? 18 ???
????? ?? ??? ??
????? ?? 3 ?
????? ???? 
?
????? ???? ????? ?? ? ??? ????? ??? ??? ??????? ??????????, ???, ?
?????, ???? 
? ????? ????? ?
?????? ??????? ???? ?????????? ?? ? ??? ???? ???? ?????????? 
?????????? ?????? ??? ? ???
 ¾ ????????????? ???-?
????????? ??????? ?? ? ??
????? ???? ???? ‘???????? ?????’ 
????? ??????
????? ?? ???? ??? ???? 2015 ?? 21 ?
??? ??? ?
??????? ??????? ??? ???? 
???????? ?????? ??? ???????????? ??? ???????? ??? ?????? ? ?? ??????? ?????? 
????? ??? ?? ??? ??? ???? ????? (?????-?
?????) ?????
? ?? ???????????? ??? 
????? ????? ???? ?? ???? ?? ???? ????? ?? ???? ??? ????
?????? ??? ??????? ??? 
??? ????? ????? ???? ???? ???
 
 Page - 3
 Page - PB
 ¾ ?????? ??????? ??? ????-????????? ??????? ??? ?????? ????? ??? ??? ???? ????? ??? 
??????? ?? ?
?? ???? ??????? ??? ??????? ??? ?? ????????? ?????? ?????? ????? ?
??????? 
??? ?
?? ????????? ?? ? ??
?????, ?????
?? ??? ?
????? 3102 ???? ?
????? ??? ????? 
???? ???? ?????? ?
?? ???? ?? 8,64,000 ????? ??? ????; ???? ???? ?????? 
?
?? ???? ?? 1,296,000 ????? ??? ???? ?? ???
?? ???? ?? 1,728,000 
????? ??? ????? 
 ¾ ?? ????????, ??
????? ?????????????? ?? ? ????????? ?? ? ???????, ?????? ??????? 
??????? ???? ?
??????? ???? ??, ?????? ?? ?????? ???? ?
??????? ??? ?????? ??????? ???? 
1500 ???? ?
????? ?
??? ? ?? ????, ????? ??
??
? ?????? ??????? ???? 3300 ???? ?
????? 
?
??? ? ?? ????? ?
??????? ???? (??? ??????) ??????????????? ?????? ????????? ???? ?
????? 
?? 11oha ????????? ????? ?? ? ?
?????? ???? ?????? ???? ?????
 ¾ ?
???????? ??? ?????? ????? ??? ?
????? ?? ? ????? ?
??????? ?? ? ?????? ???? ??????? 
?? ?? ?? ? ? ??? ????????? ?? ?? ???? ??????? ?? ? ???, ?
????? ??????? 
?? ??????? ???? ?????????? ??? ???? ????? ???? ???????? ??? ??????, ?
??????, 
???????? ??
? ????? ?? ? ??? ???? ?????? ? ? ?????? ???? ??? ???? ?????? ??????? 
?? ??? ??????? ??????? ???? ???? ?????, ??????? ?
? ????????, ??????, ????? ? ?
???? ??? 
???-??? ??????? ?? ?
???????? ?????? ????? ?? ?? ???? ?
????? ?? ? ??
?????, ???????? ???? 
???? ?? ??????: ??????, ?? ? ??, ???? ? ???? ?? ????? ???? ??? ???? ???? ????? 
?? ??? ?
??????? ?? ? ??????? ?? ?
??
????? ????? ??? ??????????? ?
?????? ??? ???????? 
?????? ? ?? ???? ????? ???? ??????? ?????? ????? 
 ¾ ????????? ?? ?????????? ??? ??????? ??? ??? ????? ?????? ??? ?????????? ?????????? 
???? ??? ??? ???? ??, ??????? ?? ??? ????? ??-?
?????? ????? ?????? ??????? ?? 
??? ??? ???????? ??? ??????? (???? ?? ?) ????
 
 Page - 4
 Page - PB
 ¾ ?? ????? ?? ??????? ??? ??
? ????? ????? ???? ??
????? ?????????????? ?? ? ??
?????, ??? 
????? ??? ?
????? ??????????? ????????? (???? 599 ???? ?
?????-527 ???? ?
?????) ?? ??? 
????? ?????? ????, ??? ??
????? ?? ? ??
?????, ??? ????? ?????? ??????? ?????? ??? ?
??????? 
??? ???? ???, ????? ????? ??? ?? ?? ?
??????? ?? ?????? ???? ??
????? ?????????????? ?? ? 
??
?????, ????? ?????????? ????? ?
???? (???? 563 ???? ?
?????-483 ???? ?
?????) ?? 
??? ????? ??? ? ????? ????? ????? ???? ???????? ????? ??????????? ???? ??? ?? ??????? ??? 
???? ? ???????, ????? ??? ??? ???? ???????? ? ?? ? ???
 ¾ ?????????? ????? ???? ???? ? ???? ??????? ?? ?? ?? ?????? ? ?? ??? ?? ? ? ???????? 
?????? ??
? ???????????? ???- ??????? (???? 800-700 ???? ?
?????), ?????? (???? 
750-650 ???? ?
?????), ???????? (???? 600-500 ???? ?
?????), ??????? (???? 
520-460 ???? ?
?????), ??????????? (???? 300-200 ???? ?
?????), ??? ?? ??? (???? 
400-200 ???? ?
?????), ???????? (476-550 ?.), ??????????? (505-587 ?.) ?? 
???? ????? (???? 1360-1455 ?.)? ? ???????
??? (1887-1920) ?? ? ?? ???? ???? ??? 
????? ?? ??????? ???? ?? ? ??????? ???? ? ? ??
????? ???? ?? ?? ???????? ? ??? ?? ??
 ¾ ???? ?
?????? ?? ?
??? ?? ?
?????? ???? ??? ??? ????? ????? ???????, ???? ? ?? ??????? 
? ??? ????
??? ?? ? ??????? ???
??
? ?? ?????? ????? ???? ‘???? ?????????? 
?? ? ????’ ?? ? ??? ???? ????? ????? ????? ?
??? ?? ?? ??????????
?? ??????? ????? 
???????????
? ???? ???? ? ???????
 ¾ ????? ????????? ??? ??????? ?????????
? ???? ? ??? ?? ????????? ??? ???? ???????? 
??????????? ?????? ?? ?? ?????, ??? ? ??????? ?? ? ???? ?????
????? ????? ???? ?? 
?? ?? ???? ??? ??? ?? ??? ????? ?? ‘????
?? ??????’ ? ????, ?????? ?? ?
????? ??? ????????? 
????? ? ?? ??????? ? ??????
? ?? ??? ???????? ??? ??? ??? ?? ?????, ?? ???????????, ????????? 
 
 Page - 5
 Page - PB
?? ?? ???? ??????
?????? ??? ??????????
? ???? ????? ? ???? ?? ?? ?????????? ?????? 
?? ????? ??????????
? ??? ???????
???? ????? ? ???
 ¾ ???? ?????? ‘???????? ?????’ ?????? ??? ??????? ?? ?????????? ?? ? ???? ?????? 
??? ?? ???? ?? ??? ????? ?????? ?????? ??? ?? ? ?? ?
????? ? ?-??????? ??? ??? ??? 
??.?? ? .??. ???? ?
??
????? ???? ???? ??? ????? ???? ??? ??? ??? ???????? ???, ??????? 
?
???-???????? ???????? ??? ??????? ???, ?? ???? ?? ????? ?? ? ?
???????? ???? 
?? ? ???? ???????? ???? ?????? ? ??? 
 ¾ ?????????? ????? ?? ???? ????? ????? ??
? ???? ???? ????? ?? ????
??????? 
?????????? ?? ? ??? ???????? ????, ????? ??? ?? ????? ??
? ???? ??????? ???? ??????? ????? 
?
????? ? ??? ?? ???? ?? ??? ?? ?
????? ?? ? ??? ???????? ? ??? ???? ???, ?
?????????? 
?? ? ????????? ???? ???? ????? (?????? ???????? ?? ? ????? ?????? ???) ??
??????? ????? ??? 
???? ?
??????? ??
??????
? ???? ?? ???? ????? ??, ?? ?????? ??? ??? ?? ???? ????? 
???????? ?? 3 ,000 ???? ?? ??? ???????? ?
????? ?? ???? ???? ??
?????? ??? ?
? ????? ??? ??, 
?
????? ?? ????-?
????? ????? ??? ?????????? ? ??????? ???? ??????? ????? ?????? 
(???????????????) ???
???????? ?? ¾ ???????? ????? ????????? ???? ?
?????????? ?? ??
??? ?? ?? ??????? ??? ??? ???? ???????? 
??????? ??? ?
?????? ????? ? ??? ??
????? ?????? ??? ???? ???? ?? ? ????? ?
??? ??? 
????? ?? ? ??? ????????
????? ??? ?????????? ?????? ?????, 2020 ?? ??? ???????? 
????? ??? ??????? ??? ?? ?? ??????? ????
? ?????? ???? ??.?? ? .??. ??? ??????? 
????? ??? ???????????? ?????? ??, ?????? ?? ? ??? ??? ?????? ??
? ?????????? 
????????? ??? ???????? ? ??? ???? ???? ? ??????? ?? ???????? ??????? ??? 
Read More
1 videos|3438 docs|1076 tests

FAQs on Yojana Summary March 2025 (Hindi) - Current Affairs (Hindi): Daily, Weekly & Monthly - UPSC

1. योजना का उद्देश्य क्या है?
Ans. योजना का मुख्य उद्देश्य विभिन्न सरकारी योजनाओं और कार्यक्रमों की जानकारी प्रदान करना है, जिससे नागरिकों को उनके लाभों का सही तरीके से ज्ञान हो सके। यह योजना विकास, कल्याण और सामाजिक सुरक्षा को बढ़ावा देने के लिए बनाई गई है।
2. योजना में कौन-कौन सी महत्वपूर्ण योजनाएँ शामिल हैं?
Ans. योजना में कई महत्वपूर्ण सरकारी योजनाएँ शामिल हैं, जैसे कि प्रधानमंत्री आवास योजना, स्वच्छ भारत मिशन, आयुष्मान भारत योजना, और जन धन योजना। ये सभी योजनाएँ समाज के विभिन्न वर्गों के लिए लाभकारी हैं और विकास को प्रोत्साहित करती हैं।
3. योजना का आर्थिक प्रभाव क्या होता है?
Ans. योजना का आर्थिक प्रभाव सकारात्मक होता है, क्योंकि यह रोजगार के अवसर पैदा करती है और स्थानीय व्यापार को बढ़ावा देती है। विभिन्न योजनाएँ ग्रामीण और शहरी क्षेत्रों में विकास को गति देती हैं, जिससे आर्थिक स्थिति में सुधार होता है।
4. योजना से नागरिकों को कैसे लाभ होता है?
Ans. नागरिकों को योजना से कई लाभ होते हैं, जैसे कि सरकारी सेवाओं तक आसानी से पहुँच, वित्तीय सहायता, स्वास्थ्य सेवाओं का लाभ, और आवास जैसी सुविधाएँ। ये सभी लाभ समाज के कमजोर वर्गों को सशक्त बनाते हैं और उनकी जीवन गुणवत्ता में सुधार करते हैं।
5. योजना का कार्यान्वयन कैसे किया जाता है?
Ans. योजना का कार्यान्वयन विभिन्न सरकारी विभागों और स्थानीय निकायों के माध्यम से किया जाता है। यह सुनिश्चित किया जाता है कि योजनाओं का सही तरीके से कार्यान्वयन हो, जिसके लिए नियमित निगरानी और मूल्यांकन की प्रक्रिया अपनाई जाती है।
Related Searches

Semester Notes

,

practice quizzes

,

mock tests for examination

,

shortcuts and tricks

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

pdf

,

Exam

,

Important questions

,

ppt

,

Viva Questions

,

Summary

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

study material

,

Objective type Questions

,

Weekly & Monthly - UPSC

,

Yojana Summary March 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

past year papers

,

Free

,

Yojana Summary March 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

video lectures

,

Previous Year Questions with Solutions

,

Extra Questions

,

Yojana Summary March 2025 (Hindi) | Current Affairs (Hindi): Daily

,

MCQs

,

Sample Paper

;