Page 1
Page - 1
Page - PB
???? ?
????? ??????: ????, ???? ??
? ??????????? ??? ?? ???
?????: ????????? ?? ???????????? ?????
¾ ????? ????: ?????? 2015
¾ ??? ???: ?
??????, ??
? ?? ????????? ????????? (MSMEs) ?? ???????? ???????
????? ?? ????????????? ?? ???????? ?? ????????? ?????
¾ ????: ????????????? ?? ?????, ?????? ? ??? ??
? ?????? ????????? ??
????
¾ ??????? (??????? 2025 ??):
? ?33.32 ??? ????? ?? ?????
? 52.73 ????? ?? ???? ? ???? ??? ?? ?
?????? ?????????? ?? ????????? ?
???? ?? ?? ?????
???? ??????? ???? ?? ??????: ???? ???? ??????? – ???
???? ???? ?? ?????
¾ ?????: ????
??, ??? ?????? ¾ ?
?????
???: ???????? ????
? ??? ? ? ????
?? ?
???????
???? ????? ?? ????
¾ ?????? ?????: ?????
?? ???????? ???
? ?40,000 ?? ???
? ??
¾ ???????: ??? ? ???? ??
? ?????? ?? ????? ??
? ? ??? ?? ??????
???? ?? ??? ????
Page 2
Page - 1
Page - PB
???? ?
????? ??????: ????, ???? ??
? ??????????? ??? ?? ???
?????: ????????? ?? ???????????? ?????
¾ ????? ????: ?????? 2015
¾ ??? ???: ?
??????, ??
? ?? ????????? ????????? (MSMEs) ?? ???????? ???????
????? ?? ????????????? ?? ???????? ?? ????????? ?????
¾ ????: ????????????? ?? ?????, ?????? ? ??? ??
? ?????? ????????? ??
????
¾ ??????? (??????? 2025 ??):
? ?33.32 ??? ????? ?? ?????
? 52.73 ????? ?? ???? ? ???? ??? ?? ?
?????? ?????????? ?? ????????? ?
???? ?? ?? ?????
???? ??????? ???? ?? ??????: ???? ???? ??????? – ???
???? ???? ?? ?????
¾ ?????: ????
??, ??? ?????? ¾ ?
?????
???: ???????? ????
? ??? ? ? ????
?? ?
???????
???? ????? ?? ????
¾ ?????? ?????: ?????
?? ???????? ???
? ?40,000 ?? ???
? ??
¾ ???????: ??? ? ???? ??
? ?????? ?? ????? ??
? ? ??? ?? ??????
???? ?? ??? ????
Page - 2
Page - PB
MSME ?? ??????? ???? ???? ?? ???????? ????
¾ MSME ?? ?
??????:
? ?????? ?????, ??????, ??????? ? ?? ?????
? ????????: ????????? ?? ???? ???-?????? ??? ??
¾ ???????? ????????? ?? ???? ???????????:
1. ?????
? ? ?
??????
? ?? ??????
2. ???????? ?
????? ????? ????
3. ?
??????? ?? ???????? ??????? (PMMY ? ? ?????????? ??)
???? ?
???? ????? (PMMY) ?? ?
?????
¾ ?? ?? ?????? ?:
? ???
?: ?50,000 ??
? ?????: ?50,001 - ?5 ???
? ????: ?5.01 ??? - ?10 ???
? ???? ???: ?10.01 ??? - ?20 ??? (?? ?? ????)
¾ ????: ????? ??? ?? ??
????? ?? ?
????? ??????? ? ? MSMEs ?? ????????
?? ???? ?
??????? ????
????????? ?? ?????????? ? ?? ???
?? ????
1. ?
?????????-??? ???? ?? (CGTMSE/CGFMU ???
????)
Page 3
Page - 1
Page - PB
???? ?
????? ??????: ????, ???? ??
? ??????????? ??? ?? ???
?????: ????????? ?? ???????????? ?????
¾ ????? ????: ?????? 2015
¾ ??? ???: ?
??????, ??
? ?? ????????? ????????? (MSMEs) ?? ???????? ???????
????? ?? ????????????? ?? ???????? ?? ????????? ?????
¾ ????: ????????????? ?? ?????, ?????? ? ??? ??
? ?????? ????????? ??
????
¾ ??????? (??????? 2025 ??):
? ?33.32 ??? ????? ?? ?????
? 52.73 ????? ?? ???? ? ???? ??? ?? ?
?????? ?????????? ?? ????????? ?
???? ?? ?? ?????
???? ??????? ???? ?? ??????: ???? ???? ??????? – ???
???? ???? ?? ?????
¾ ?????: ????
??, ??? ?????? ¾ ?
?????
???: ???????? ????
? ??? ? ? ????
?? ?
???????
???? ????? ?? ????
¾ ?????? ?????: ?????
?? ???????? ???
? ?40,000 ?? ???
? ??
¾ ???????: ??? ? ???? ??
? ?????? ?? ????? ??
? ? ??? ?? ??????
???? ?? ??? ????
Page - 2
Page - PB
MSME ?? ??????? ???? ???? ?? ???????? ????
¾ MSME ?? ?
??????:
? ?????? ?????, ??????, ??????? ? ?? ?????
? ????????: ????????? ?? ???? ???-?????? ??? ??
¾ ???????? ????????? ?? ???? ???????????:
1. ?????
? ? ?
??????
? ?? ??????
2. ???????? ?
????? ????? ????
3. ?
??????? ?? ???????? ??????? (PMMY ? ? ?????????? ??)
???? ?
???? ????? (PMMY) ?? ?
?????
¾ ?? ?? ?????? ?:
? ???
?: ?50,000 ??
? ?????: ?50,001 - ?5 ???
? ????: ?5.01 ??? - ?10 ???
? ???? ???: ?10.01 ??? - ?20 ??? (?? ?? ????)
¾ ????: ????? ??? ?? ??
????? ?? ?
????? ??????? ? ? MSMEs ?? ????????
?? ???? ?
??????? ????
????????? ?? ?????????? ? ?? ???
?? ????
1. ?
?????????-??? ???? ?? (CGTMSE/CGFMU ???
????)
Page - 3
Page - PB
2. ?????????? ????? ????: ??????? ?? ????
3. ?????? ?
???
???????? ???????: ?????????? ????? ????? ? ? ??
????
EMI
4. ?????? ????? ?????????: ?????? ??
? ????????? ????? ? ? ? ?????????? ??
5. ????
?? ??????????: PSBs, ????? ????, RRBs, SFBs, MFIs,
NBFCs
?????? ? ????????? ?? ?????? ???? ?? ¾ ????? ???? 2025:
? ????
? ?: ?5.20 ??? ?????
? ??????: ?5.09 ??? ?????
¾ ?
? ? (??????? 2025 ??):
? ????
? ?: ?34.09 ??? ?????
? ??????: ?33.32 ??? ?????
??????? ?????? ?? ?
??????
¾ ????? 5 ?????: ?????????
?, ???? ?????, ????? ??, ??????? ?
????, ?????
(?
? ? ?
?????? ?? 46.3%)
¾ IME ?
?????? ??? ????? ?????: ????? ????? ??????? ????? ??? ???????? ??
??? ?????? ??
Page 4
Page - 1
Page - PB
???? ?
????? ??????: ????, ???? ??
? ??????????? ??? ?? ???
?????: ????????? ?? ???????????? ?????
¾ ????? ????: ?????? 2015
¾ ??? ???: ?
??????, ??
? ?? ????????? ????????? (MSMEs) ?? ???????? ???????
????? ?? ????????????? ?? ???????? ?? ????????? ?????
¾ ????: ????????????? ?? ?????, ?????? ? ??? ??
? ?????? ????????? ??
????
¾ ??????? (??????? 2025 ??):
? ?33.32 ??? ????? ?? ?????
? 52.73 ????? ?? ???? ? ???? ??? ?? ?
?????? ?????????? ?? ????????? ?
???? ?? ?? ?????
???? ??????? ???? ?? ??????: ???? ???? ??????? – ???
???? ???? ?? ?????
¾ ?????: ????
??, ??? ?????? ¾ ?
?????
???: ???????? ????
? ??? ? ? ????
?? ?
???????
???? ????? ?? ????
¾ ?????? ?????: ?????
?? ???????? ???
? ?40,000 ?? ???
? ??
¾ ???????: ??? ? ???? ??
? ?????? ?? ????? ??
? ? ??? ?? ??????
???? ?? ??? ????
Page - 2
Page - PB
MSME ?? ??????? ???? ???? ?? ???????? ????
¾ MSME ?? ?
??????:
? ?????? ?????, ??????, ??????? ? ?? ?????
? ????????: ????????? ?? ???? ???-?????? ??? ??
¾ ???????? ????????? ?? ???? ???????????:
1. ?????
? ? ?
??????
? ?? ??????
2. ???????? ?
????? ????? ????
3. ?
??????? ?? ???????? ??????? (PMMY ? ? ?????????? ??)
???? ?
???? ????? (PMMY) ?? ?
?????
¾ ?? ?? ?????? ?:
? ???
?: ?50,000 ??
? ?????: ?50,001 - ?5 ???
? ????: ?5.01 ??? - ?10 ???
? ???? ???: ?10.01 ??? - ?20 ??? (?? ?? ????)
¾ ????: ????? ??? ?? ??
????? ?? ?
????? ??????? ? ? MSMEs ?? ????????
?? ???? ?
??????? ????
????????? ?? ?????????? ? ?? ???
?? ????
1. ?
?????????-??? ???? ?? (CGTMSE/CGFMU ???
????)
Page - 3
Page - PB
2. ?????????? ????? ????: ??????? ?? ????
3. ?????? ?
???
???????? ???????: ?????????? ????? ????? ? ? ??
????
EMI
4. ?????? ????? ?????????: ?????? ??
? ????????? ????? ? ? ? ?????????? ??
5. ????
?? ??????????: PSBs, ????? ????, RRBs, SFBs, MFIs,
NBFCs
?????? ? ????????? ?? ?????? ???? ?? ¾ ????? ???? 2025:
? ????
? ?: ?5.20 ??? ?????
? ??????: ?5.09 ??? ?????
¾ ?
? ? (??????? 2025 ??):
? ????
? ?: ?34.09 ??? ?????
? ??????: ?33.32 ??? ?????
??????? ?????? ?? ?
??????
¾ ????? 5 ?????: ?????????
?, ???? ?????, ????? ??, ??????? ?
????, ?????
(?
? ? ?
?????? ?? 46.3%)
¾ IME ?
?????? ??? ????? ?????: ????? ????? ??????? ????? ??? ???????? ??
??? ?????? ??
Page - 4
Page - PB
?? ???? ?????? ? ?? ???? ?? ?? ?????
¾ ????? ???? 2025 ??:
? ???
? ??: 80% ????, 38% ??? ????
? ????? ??: 18% ????, ~38% ??? ????
? ???? ??: 2% ????, ~24% ??? ????
¾ 2025 ??? ?????:
? ???
?: 18.1%
? ?????: 50.9%
? ????: 30.2%
? ???? ???: 0.8%
¾ ??? ?? ????? ??? ?
????:
? ?39,405 (FY16) ? ?1.06 ??? (FY25)
¾ ???? ???? ???? ??? ?
????:
? ?????+???? ?? FY16 ??? ?? 57.2% ? FY25 ??? ?? 82.7%
???????????? ?????
¾ ??????? ????????:
? 10.97 ????? ?? ???? ? ??????? ???????????? ?? ?14.85 ??? ????? (44%)
? SC/ST/OBC ?????? ?????? ?? ?11.72 ??? ????? (34.5%)
Page 5
Page - 1
Page - PB
???? ?
????? ??????: ????, ???? ??
? ??????????? ??? ?? ???
?????: ????????? ?? ???????????? ?????
¾ ????? ????: ?????? 2015
¾ ??? ???: ?
??????, ??
? ?? ????????? ????????? (MSMEs) ?? ???????? ???????
????? ?? ????????????? ?? ???????? ?? ????????? ?????
¾ ????: ????????????? ?? ?????, ?????? ? ??? ??
? ?????? ????????? ??
????
¾ ??????? (??????? 2025 ??):
? ?33.32 ??? ????? ?? ?????
? 52.73 ????? ?? ???? ? ???? ??? ?? ?
?????? ?????????? ?? ????????? ?
???? ?? ?? ?????
???? ??????? ???? ?? ??????: ???? ???? ??????? – ???
???? ???? ?? ?????
¾ ?????: ????
??, ??? ?????? ¾ ?
?????
???: ???????? ????
? ??? ? ? ????
?? ?
???????
???? ????? ?? ????
¾ ?????? ?????: ?????
?? ???????? ???
? ?40,000 ?? ???
? ??
¾ ???????: ??? ? ???? ??
? ?????? ?? ????? ??
? ? ??? ?? ??????
???? ?? ??? ????
Page - 2
Page - PB
MSME ?? ??????? ???? ???? ?? ???????? ????
¾ MSME ?? ?
??????:
? ?????? ?????, ??????, ??????? ? ?? ?????
? ????????: ????????? ?? ???? ???-?????? ??? ??
¾ ???????? ????????? ?? ???? ???????????:
1. ?????
? ? ?
??????
? ?? ??????
2. ???????? ?
????? ????? ????
3. ?
??????? ?? ???????? ??????? (PMMY ? ? ?????????? ??)
???? ?
???? ????? (PMMY) ?? ?
?????
¾ ?? ?? ?????? ?:
? ???
?: ?50,000 ??
? ?????: ?50,001 - ?5 ???
? ????: ?5.01 ??? - ?10 ???
? ???? ???: ?10.01 ??? - ?20 ??? (?? ?? ????)
¾ ????: ????? ??? ?? ??
????? ?? ?
????? ??????? ? ? MSMEs ?? ????????
?? ???? ?
??????? ????
????????? ?? ?????????? ? ?? ???
?? ????
1. ?
?????????-??? ???? ?? (CGTMSE/CGFMU ???
????)
Page - 3
Page - PB
2. ?????????? ????? ????: ??????? ?? ????
3. ?????? ?
???
???????? ???????: ?????????? ????? ????? ? ? ??
????
EMI
4. ?????? ????? ?????????: ?????? ??
? ????????? ????? ? ? ? ?????????? ??
5. ????
?? ??????????: PSBs, ????? ????, RRBs, SFBs, MFIs,
NBFCs
?????? ? ????????? ?? ?????? ???? ?? ¾ ????? ???? 2025:
? ????
? ?: ?5.20 ??? ?????
? ??????: ?5.09 ??? ?????
¾ ?
? ? (??????? 2025 ??):
? ????
? ?: ?34.09 ??? ?????
? ??????: ?33.32 ??? ?????
??????? ?????? ?? ?
??????
¾ ????? 5 ?????: ?????????
?, ???? ?????, ????? ??, ??????? ?
????, ?????
(?
? ? ?
?????? ?? 46.3%)
¾ IME ?
?????? ??? ????? ?????: ????? ????? ??????? ????? ??? ???????? ??
??? ?????? ??
Page - 4
Page - PB
?? ???? ?????? ? ?? ???? ?? ?? ?????
¾ ????? ???? 2025 ??:
? ???
? ??: 80% ????, 38% ??? ????
? ????? ??: 18% ????, ~38% ??? ????
? ???? ??: 2% ????, ~24% ??? ????
¾ 2025 ??? ?????:
? ???
?: 18.1%
? ?????: 50.9%
? ????: 30.2%
? ???? ???: 0.8%
¾ ??? ?? ????? ??? ?
????:
? ?39,405 (FY16) ? ?1.06 ??? (FY25)
¾ ???? ???? ???? ??? ?
????:
? ?????+???? ?? FY16 ??? ?? 57.2% ? FY25 ??? ?? 82.7%
???????????? ?????
¾ ??????? ????????:
? 10.97 ????? ?? ???? ? ??????? ???????????? ?? ?14.85 ??? ????? (44%)
? SC/ST/OBC ?????? ?????? ?? ?11.72 ??? ????? (34.5%)
Page - 5
Page - PB
¾ ???????? ?? ????????? ?????????
¾ ??????????? ?
???? ??????? ??? ??????: ???????? ???? ??????? ??
?????? ?? ????????
¾ ??? ??? ????????? ??? ???: ????? ?
?????
?? ??? ?? -0.84 ?? ??????????
???
??
?? (????: SIDBI)
¾ ??
??????? ????? ??? ???????: ?????????????? ????? ?? ??????? ??? ?? ??????
? ? ????? 0.44 ?? ???
??
?? (2016-2021)
?
????????? ??
? ?
???????? ¾ ?? ??
???? ????? ?????: ?
??????? ??
? ???
????? ???? ???? ??????? ??? ?? ?????
?? ????????
¾ ??????? ?????????? ??
? ??????????: ??????? ??? ?????? ????? ???
? ?????
??????? ??????
?
???? (SIDBI ?? ????? ?
????) ?? ?
??????
¾ ????
?? ?????? : ?????????????? ? ? ??? ?? ????? ???
? ?
???????? ?
?????
¾ ?
? ? ?
?????? ??? (31 ??????? 2025 ??):
? ????
? ?: ?1.03 ??? ?????
? ??????: ?1.00 ??? ?????
? ???????: ?29,421 ?????
Read More